آیین گنوسی و تاثیرات آن بر عقاید عارفان مسلمان

آیین گنوسی را کیشی عرفانی دانسته‌اند که دارای عقایدی تلفیقی است و فرقه‌های گوناگونی دارد، از جمله: مانویت، صابئین مَندایی، شمعونیان، و مرقیونیان. دوران شکل‌گیری و ظهور و بروز این آیین را از قرن دوم پیش از میلاد تا قرن سوم میلادی دانسته‌اند. به عقیده گنوسیان، روح انسان در این دنیا اسیر است و راه نجات و رهایی او دست‌یابی به گنوسیس یا همان معرفت نجات‌بخش است، که فرستادگان الاهی و منجیان آسمانی برای انسان به ارمغان می‌آورند و راه کسب این‌گونه معرفت اشراقات قلبی است. عده‌ای معتقدند آیین گنوسی بر فرهنگ و تفکر عارفان روزگار اسلامی تاثیراتی نهاده است. در این مقاله، نخست تاریخچه مختصری از این آیین می‌آوریم و به اصول اعتقادی آنان اشاراتی خواهیم داشت. سپس به تاثیرات این آیین بر عقاید عرفای مسلمان اشاره می‌کنیم. با بررسی صورت‌گرفته می‌توان پذیرفت که عارفان مسلمان در برخی عقاید از آرای گنوسی تاثیر پذیرفته‌اند.

Impact of Gnosticism among Muslim Mystics

Basically, Gnosticism is a mystical religion with a fusion of ideas; furthermore, it enjoys from various sects such as Manichaeism, Mandaeism, Sabeans, Simonians and Marcionism. Chronologically, it is believed that manifestation of this religion dating back to the second century BC until the third century AD. The focal point in Gnosticism is that this worldliness traps human soul. Its path of salvation is merely obtained through achievement of Gnosis or saving knowledge. Both divine messengers and holy saviors are considered the source of this saving knowledge. Metaphorically, heart, in its spiritual function, plays an important role in receiving such knowledge. Some scholars believe that Gnosticism has put Islamic mystic culture and thoughts under its influence. This paper attempts to overview not only its history but its fundamental principles in order to study the impact of Gnosticism over culture along with the credo of Muslim mysticism.