نقدی بر تاویل‌ستیزی ابن‌تیمیه

در فهم و تفسیر متون، در طول تاریخ، همواره دو جریان به موازات هم وجود داشته است: ظاهرگرایی و تاویل‌گرایی. سلفیه یکی از جریان‌های ظاهرگراست، که مدعی تاویل‌گریزی است، و وامدار ابن‌تیمیه است. وی تاویل را به سه معنا می‌داند: تفسیر؛ حقایق خارجی؛ برگرداندن لفظ از معنای ظاهری به معنای غیرظاهر. ابن‌تیمیه دو قسم نخست را می‌پذیرد، ولی با قسم سوم مخالف است. سلفیان از این قسم به «تاویل کلامی» یاد می‌کنند و آن را اصطلاحی حادث از سوی متکلمان پس از دوران سلف امت می‌دانند و بر آنند که سلف امت چنین اصطلاحی نداشته و از تاویل، چنین معنایی را قصد نمی‌کرده ‌است. تاویل‌ستیزی ابن‌تیمیه بیشتر در بحث صفات خبری خداوند نمود یافته است. در این مقاله، به تبیین و نقد دیدگاه ابن‌تیمیه در این خصوص می‌پردازیم. در نقد دیدگاه وی، از جمله به ناسازگاری مدعیات او با واقعیات تاریخی اشاره خواهیم کرد.

A Criticism of Ibn Taymiyya,s Antiinterpretationism

To comprehend and interpret texts, through the history, there have been two currents in parallel to each other:literal exegesis and esoteric exegesis. Salafiyya is one of currents that is proponent of literal exegesis and claims being opponent of esoteric exegesis, owing to Ibn Taymiyya. He defines interpretation in three ways: exegesis, external facts, to paraphrase the statement from the literal meaning to a nonliteral one. Ibn Taymiyya accepts the first two types, but opposes the third. Salafis name the third type "Theological Interpretation", considering it an accidental term invented by theologians belonging to the period after Salaf–i Ummah era and believes that Salaf Ummah neither had such a term nor meant such a meaning. Ibn Taymiyya, s Opposition towards esoteric Interpretation has mostly been embodied in the issue of God, s predicative attributes. In this article we clarify and criticize this viewpoint of Ibn Taymiyya. Criticizing his viewpoint we will point to issue like the incompatibility of his claims to historical facts.