رویکرد کلامی علامه مجلسی؛ اخباری‌گری یا اخبارگرایی؟

روش اندیشه کلامی علامه محمدباقر مجلسی از جهت انحصار منبع معرفت کلامی در روایات به روش اخباریان نزدیک است. اما آیا می‌توان او را همچون محمدامین استرآبادی و ابن ابی‌الجمهور احسایی متکلم اخباری به شمار آورد؟ لازمه پاسخ به این پرسش بررسی نقش عقل در آثار اوست. عقل به منزله ابزار معرفت در اندیشه مجلسی حضور چشم‌گیری دارد. وی هم در مرحله تحقیق حدیث از عقل استفاده صوری می‌کند و هم در شرح و کشف معنای حدیث از عقل بهره روشی می‌برد. این در حالی است که کلام اخباری حتی در سطح ابزار کسب معرفت یا فرآیند تولید علم دینی به عقل بهای چندانی نمی‌دهد. کلام علامه مجلسی از این جهت شباهت ویژه‌ای با کلام شیخ صدوق دارد. او کلام روایی مدرسه قم در قرن سوم و چهارم را در قرن یازدهم در مدرسه اصفهان احیا کرده است و بیش از آنکه متکلمی اخباری باشد متکلمی روایی یا بنا به نام‌گذاری این مقاله متکلمی اخبارگرا است.

Allamah Majlesi's Approach to Kalam

Theological way of thinking of Allamah Majlesi is close to that of Akhbarites because he knows Hadiths (Traditions) as the only source for theological knowledge. But can we consider him as an Akhbarite theologian as we do Muhammad Amin alAstarabadi and Ibn Abi Jumhur alahsai? To answer this question, it is required to reflect on the position of reason in his thinking. He considers reason as the instrument for religious knowledge; He checks Hadiths in their documentary and also tries to present a rational interpretation of them. But as we know, Akhbarites do not give importance to reason even as an instrument for religious knowledge. So, He has an importance separation from them. In this respect, we can say that Majlsi’s way of religious thinking is much closer to the way of Saduq’s theology than to the way of Akbarites. He revives in Isfahan at eleventh century the traditional way of religious knowledge which is adopted by Saduq in Qom school in third and fourth century.