بازنگری مفاهیم قابل تامل اندیشه‌های محمد قطب در پرتو سلفی‌گری اعتدالی و اعتزال نوین

محمد قطب برادر کوچک‌تر نویسنده و مفسر فقید مصری، سید قطب، که متاثر از مکتب فکری اوست، ملغمه‌ای از اندیشه‌های ارتدوکس اسلامی (راست‌کیشی و سلفی‌گری غیرتکفیری) و اعتزال نوین است که درصدد بازیافت شکوه و تمدن بزرگ اسلامی است. با توجه به تاثیر اندیشه‌های نوین جهان غرب و تاثر دیالکتیکی جهان اسلام از آن، وی همت خود را معطوف به تبیین مفاهیم دینی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و ... به سبک نوین با دست‌مایه اسلامی و دفاع از هجمه‌های سکولاریسم (علمانیت) لجام‌گسیخته و مهار عوارض ناشی از گسترش لامذهبی کرده است. وی در ریشه‌یابی مشکلات جهان اسلام ضمن اعتراف به رخوت در حوزه اندیشه و عملکرد مسلمانان، به مفهوم بنیادی صهیونیسم مسیحی و غرب صلیبی می‌رسد و حل این معضل را بازگشت به اسلام تحت رهبری پیشروی رجل الاهی و از طریق تبلیغات صحیح و تربیت نسل‌های جوان سرخورده از مکاتب وارداتی می‌داند. قطب به شدت غرب‌ستیز است و هیچ نوع ملایمت فکری و فرهنگی بین جهان اسلام و تمدن جاهلی غرب و گرفتار در چنبره یهود و سکولاریسم نمی‌بیند. فرجام محتوم غرب سکولار و صلیبی بر اساس سنت ربانی شکست قطعی است. وی دغدغه‌هایی مانند جهانی شدن و بیداری اسلامی نیز دارد که در این مقاله بر اساس آثار او بررسی و نقد شده است.

A Review of Mohammad Qotb`s Ideas in the light of Moderate Salafism and New E`tezal

Viewpoints of Mohammad Qotb, the younger brother of Seyyed Qotb and influenced by his thought, is a mixture of Islamic orthodox thought and new E`tezal. He has intended to reestablish the great and flourished Islamic civilization. Regarding the effect of new western thought on Islamic world, he has tried to explain Islamic teachings in the fields of religion, culture, society, economics etc. and has sought to defend Islamic teachings against spreading irreligiosity and secularism. When seeking roots of the difficulties in Islamic world, he admits the lack of stability in Muslims` thought and conducts as well as he finds the difficulties to be rooted in Christian Zionism and Crusade West. In his view, Islamic world may be free from such difficulties by returning to Islam under the leadership of an enlightening and influential leader by applying appropriate propaganda, and by training the Muslim young generation tired of foreign schools. He opposes western ignorantlymade civilization with all his abilities. As he predicts with regard to divine line of conduct, secular and crusade west would surely be destroyed. Furthermore, he has a concern on Islamic awakening and globalization, which this paper is going to study critically.