بررسی تطبیقی رویکرد کلامی سلفیه وهابی و سلفیه جهادی در تعامل با حاکم اسلامی با مطالعه موردی دیدگاه‌های بن‌باز و بن‌لادن

بررسی تطبیقی رویکرد کلامی عبدالعزیز بن‌باز در جایگاه مفتی سابق وهابی و اسامه بن‌لادن یکی از متنفذترین رهبران جهادی، تحلیل روشنی از مبانی سلفیه وهابی و سلفیه جهادی در کیفیت تعامل با حاکم اسلامی را آشکار می‌کند. این نوشتار با روش تحلیلی - توصیفی و گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای، به پاسخ این پرسش می‌پردازد که کیفیت تعامل سلفیه وهابی و جهادی با حاکم اسلامی بر کدام مبانی کلامی استوار است؟ در تعامل با حاکم اسلامی، بن‌باز بر اساس مبانی وهابیت، ضمن تاکید بر لزوم تمکین تام در برابر حاکم عادل و ممنوعیت نافرمانی از حاکم فاسد، با ادعای اعلمیت حکام به مصالح، سیاست را جایگاه استقلالی حاکم و قلمرو ممنوعه مردم ترسیم می‌کند؛ اما بن‌لادن بر اساس مبانی سلفیه جهادی، بر ممنوعیت تمکین از حاکم فاسد و لزوم خروج مسلحانه برای عزل او تاکید دارد و ناامنی ناشی از خروج بر حاکم فاسد را عقوبتی الهی برای جامعه راضی به جور طاغوت تفسیر می‌کند. تمسک گزینشی به منابع اسلامی، کمبودهای جدی در منظومه فکری سلفیه وهابی و جهادی در برابر امور حکومتی را موجب شده است که در رویکرد تفریطی بن‌باز در مشروعیت استبداد و تطهیر حاکم فاسد و در رویکرد افراطی بن‌لادن در تجویز خشونت و سفک دماء برای عزل حاکم فاسد جلوه‌گری می‌کند.

a comparative study of the theological approaches of salafi wahhabism and jihadi salafism in interaction with islamic governance, with a case study of the perspectives of bin baz and bin laden.

a comparative examination of the theological approach of abd al-aziz bin baz as a former wahhabi mufti and osama bin laden, an influential jihadi leader, provides a clear analysis of the foundations of wahhabi and jihadi salafists regarding interactions with islamic rulers. deploying an analytic-descriptive method and collecting library data, this article aims to uncover the theological foundations of interactions with islamic rulers according to wahhabi and jihadi salafists. in interactions with islamic rulers, bin baz makes recourse to wahhabi principles to underscore the necessity of full-fledged obedience of the just ruler and forbiddance of disobedience to an unjust ruler. moreover, he claims that rulers are most knowledgeable of public interests, and thus, politics is an autonomous territory of the ruler where laypeople are not allowed to inquire. however, bin laden relies on the jihadi salafist principles to show the forbiddance of obedience to unjust rulers and the necessity of armed uprising against them. he believes that the unsafety stemming from the uprising against unjust rulers is a divine punishment for a society that is pleased with the injustice of tyrants. selective citation of islamic sources, serious deficiencies in the wahhabi and jihadi salafist intellectual systems regarding governmental affairs have all led to both of these extreme views, where bin baz legitimizes tyranny and exonerates unjust rulers, and bin laden permitted violence and bloodshed for ousting unjust rulers.