ترک اولی و نسبت آن با عصمت پیامبر، با تاکید بر آیۀ اول سوره «تحریم»

عصمت انبیا از مسائل مهم کلام است و به اعتقاد امامیه، صرف‌نظر از اختلافات جزئی، انبیا از هرگونه خطا و لغزش مصون هستند. با این وجود برخی متون دینی بر اساس ظاهر با برخی مراتب مورد اعتقاد عصمت در تعارض به نظر می‌رسد. دانشمندان مسلمان در طول تاریخ با توجه به حوزه اندیشه و توان علمی خود برای رفع تعارضات و ازاله این‌گونه شبهات تلاش کرده‌اند. آیه نخست سوره «تحریم» و عتاب موجود در آن از جمله این آیات است که به حسب ظاهر با مرتبه عالیه عصمت پیامبر (ص) در تعارض به نظر می‌رسد. دیدگاه‌های مختلف در نفی و توجیه این اشکال مطرح شده است که گاه اصل عتاب را سالبه به انتفاء موضوع می‌دانند و گاه به پذیرش و توجیه عتاب اقدام کرده‌اند. برای حل مسئله در این مقاله با تکیه بر اصولی چون جنبه بشری‌بودن پیامبر، داوری بر اساس ظاهر، حکم بر اساس مبانی عرفی، اعتماد بر تشخیص شخصی در مراعات مصالح اجتماعی، دفع افسد به فاسد و ... از قول به امکان ترک اولی تقریری تازه از جواب به شبهه ارائه و با شواهد و مویداتی تحکیم شد و با نگاهی اعتدالی به دو بعد بشری و الهی بودن انبیا از امکان ترک اولی به ‌عنوان یک‌ بعد بشری غیر‌منافی با عصمت و عدالت حمایت شده است.

abandoning the better (tark al-awlā) and its relationship with the prophet’s infallibility: the first verse of surah al-tahrim

the concept of infallibility (ʿiṣma) in relation to the prophets is a significant topic in theology. in imami belief, it is generally held that, despite minor disagreements, the prophets are considered to be free from errors or mistakes. however, there are instances where certain religious texts seem to present contradictions regarding the extent of this infallibility. as a result, muslim scholars throughout history have made efforts to reconcile and address these apparent discrepancies. the first verse of surah al-tahrim, in which prophet muhammad is reproached, is one such text that seems to contradict the highest degrees of infallibility in the case of the prophet. various explanations of this verse have been offered, some of which try to deny and interpret away the reprimand. drawing upon principles such as the prophet’s human nature, adjudication based on appearances, ruling based on commonsensical principles, reliance on personal discretion in social interests, prevention of the worse by the bad, and the like, we provide a reformulation of the belief in the “abandonment of the better” (tark al-awlā) and support it by evidence. with a moderate view of the two-dimensional (human and divine) nature of the prophets, we argue that abandoning the better is a human dimension, which does not contradict the notion of infallibility.