خاتم‌الاولیا: بررسی تاثیر ابن‌عربی بر ابن‌ابی‌الجمهور در کتاب مجلی مرآه المنجی

کتاب مجلی مرآه المنجی فی الکلام والحکمتین والتصوف کتابی کلامی است که در آن به‌وضوح تاثیر ابن‌عربی و تعالیمش دیده می‌شود و به نوعی تلفیق مباحث کلام و فلسفه با رنگ و بوی عرفان و قواعد سیر و سلوک متصوفه است. این کتاب با ملاک قراردادن معارف و کلام تشیع از یک سو، و تاثیرپذیری از تعالیم عرفا، خصوصاً ابن‌عربی، از سوی دیگر، سعی در تبیین کلام شیعی، خصوصاً بحث ولایت، دارد. مباحث این کتاب متاثر از عرفای مسلمان، به‌ویژه عقیده ابن‌عربی و شارحانش، خصوصاً سید حیدر آملی، است، به نحوی که می‌توان او را ادامه‌دهنده تفکر تقارب حکمت شیعی و عرفان ابن‌عربی دانست. گرچه در مباحث انسان کامل و بحث قطب و ولایت به‌شدت متاثر از ابن‌عربی است، اما برداشت ابن‌ابی‌الجمهور از عبارات ابن‌عربی در باب خاتم‌الاولیا شبیه برداشت سید حیدر آملی از عبارات ابن‌عربی است که خاتم ولایت مطلقه را حضرت علی (ع) و خاتم ولایت مقیده را حجه بن الحسن (ع) می‌داند. در این مقاله با محور قراردادن کتاب مجلی مرآه المنجی به دنبال تبیین تاثیر ابن‌عربی در مباحث این کتاب، خصوصاً بحث ولایت و خاتم‌الاولیا، هستیم.

the seal of the saints: examining the influence of ibn arabi on ibn abi al-jomhur in the book mojli merat al-monji

the book mojli merat al-monji fi al-kalam, al-hekmatayn, and al-tasawwof is a theological book in which the influence of ibn arabi and his teachings can be clearly seen. in a way, this book is a combination of theology and philosophy with the flavor of mysticism and the rules of sufism. this book tries to explain shiite theology, especially the subject of wilayat (guardianship), based on shiite teachings and theology on the one hand, and being influenced by the teachings of mystics, especially ibn arabi, on the other hand. the topics of this book are so influenced by muslim mystics, especially the opinion of ibn arabi and his commentators, particularly sayyed heydar amoli, that it can be considered a continuation of the convergence of shiite wisdom and ibn arabi’s mysticism. although it is heavily influenced by ibn arabi regarding the subjects of the perfect human being and wilayat, ibn abi al-jomhur’s interpretation of ibn arabi’s statements on khatam al-awliya (seal of the saints) is similar to sayyed heydar amoli’s interpretation of ibn arabi’s statements, which says that the seal of absolute guardianship is imam ali (as) and the seal of limited guardianship is imam mahdi (as). this article, based on the book mojli merat al-monji, seeks to explain the influence of ibn arabi on the content of this book, especially the topics of wilayat and khatam al-awliya..