حدوث یا قِدم نفس: بررسی و تحلیل مقایسه‌ای دیدگاه سهروردی و ابن‌کمّونه

حدوث یا قِدم نفس از جمله مسائل مهم دانش نفس‌شناسی است که از دیرباز محل توجه فلاسفه بوده است. سهروردی بر پایه اصول و مبانی فکری خویش، نفس را حادث می‌داند؛ او معتقد است نفس هم‌زمان با حدوث بدن مادی در قالب مجرد حادث می‌شود. اما شارحان اندیشه وی از جمله ابن‌کمّونه، عقیده او را نپذیرفته و گاه دلایل وی را ناکافی و ناتمام دانسته‌اند.‌ ابن‌کمّونه ضمن ضعیف‌شمردن اقوال دیگران بر حدوث نفس، برهانی را ابداع کرده و در مقام اثبات قِدم و ازلیّت نفس، بَرآمده است. این مقاله با رویکرد توصیفی‌تحلیلی و مقایسه آرای هر دو فیلسوف در نظر دارد زاویه‌ای از زوایای این بحث را روشن کند و اختلاف ساختاری و مَشی این دو فیلسوف را به تصویر کشد. همچُنین، از سوی دیگر در صدد است با نگاهی اشراقی از مبانی فلسفی سهروردی، آرای او را تفسیر کرده و نشان دهد که نفوس انسانی پیش از دنیا در ناحیه علت و رب‌النوع خویش به نحو کلی و جمعی وجود داشتند و سپس در این عالم به نحو جزئی و شخصی حادث شدند.

a comparative study and analysis of suhrawardi and ibn kammonah’s views on the createdness and eternity of the soul

the createdness and eternity of the soul is one of the important issues of soulology, which has been the focus of philosophers for a long time. based on his intellectual principles and foundations, suhrawardi considers the soul to be created. he believes that the soul occurs separately from matter at the same time as the material body. but the commentators of his thought, including ibn kammonah, did not accept his opinion and sometimes considered his reasons insufficient and incomplete. while considering others’ statements about the createdness of the soul to be weak, ibn kammonah suggested an argument and sought to prove the eternity of the soul. using the descriptive-analytical method and comparing the opinions of both philosophers, this article aims to clarify one of the angles of this debate and depicts the structural and practical differences between these two philosophers. moreover, considering suhrawardi’s philosophical foundations, the present paper seeks to interpret his opinions and show that human souls existed before the world in the region of their cause and god in a general and collective way, and then they were created in this world in a partial and personal way..