بررسی رابطه تعاملی کلام و عرفان در اندیشه مولانا جلال‌الدین محمد بلخی

علی‌رغم اختلافات میان دو علم کلام و عرفان، میان آنها رابطه نیز برقرار است. می‌توان این رابطه را در افرادی همچون مولوی که در هر دو حوزه علمی سرآمد بوده، بررسی کرد. وی قبل از دیدار با شمس، متکلم و فقیه صاحب‌ رای بوده و پس ‌از آن عارفی واصل‌ شده است. هرچند در آثار وی رنگ عرفان در تبیین دیدگاه‌هایش غلبه دارد، یعنی عرفان و عنصر عشق نزد مولانا جایگاهی والاتر از سایر امور دارد، اما واقعیت آن است که در آثار وی در کنار مباحث عرفانی، مباحث کلامی نیز دیده می‌شود. این موضوع یکی از دلایلی است که موجب شده است خوانندگان در آثار مولانا تناقض‌گویی بیابند؛ در حالی ‌که با دقت در آثار جلال‌الدین درمی‌یابیم که وی به برخی از امور از منظرهای گوناگون نگریسته است. در نوشته‌های او اعتقادات کلامی بر برخی ابعاد عرفانش تاثیر داشته و از سوی دیگر عرفان نیز بر اعتقاداتش موثر بوده است. البته در مجموع تاثیر عرفان را بسیار پررنگ‌تر می‌یابیم. در این پژوهش می‌کوشیم از طریق روش کتاب‌خانه‌ای ارتباط میان کلام و عرفان نزد مولانا را بررسی کنیم.

Investigating the Interactive Relationship between Theology and Mysticism in the Thought of Molana Jalal alDin Mohammad Balkhi

Despite the differences between theology and mysticism, there is a relationship between them. This relationship can be examined in individuals like Rumi who has excelled in both fields of science. Before meetingwith Shams, he was a theologian and jurist, and since then he became a prominent mystic. Although in his works, mysticism has prevailed in explaining his views and also mysticism and love have a high status, in addition to mystical issues, theological matters are seen in his works. This is one of the reasons why readers find contradictions in Rumi’s works, while carefully looking at his writings, we recognize that he looked at some things from different perspectives. Therein, theological beliefs have influenced some aspects of his mysticism and on the other hand, mysticism has also influenced his beliefs. Of course, in general, we find the effect of mysticism much more vivid. In this research, using the library method, we try to study the relationship between theology and mysticism in Rumi’s view.