کلام و تکلم الاهی از دیدگاه صدرالدین شیرازی

صفت تکلم از صفات مشترک بین انسان و خدا است. در قرآن کریم و روایات نیز تکلم از اوصاف خدا قلمداد شده است. با اینکه کلام الاهی از مراتب مختلفی برخوردار است و تمام پهنهٔ هستی را شامل می‌شود اما اندیشوران اسلامی، از جمله اشاعره و معتزله، فقط به برخی از مراتبش توجه کرده‌اند. در نتیجه آیات و روایات به صورت صحیحی تبیین نشد و با دخالت انگیزه‌های سیاسی به خونریزی‌های فراوان در جهان اسلام انجامید. صدرالدین شیرازی بر اساس مبانی حکمت متعالیه مانند اصالت و تشکیک وجود، نظریه عقول و عوالم سه‌گانه وجود، از یک سو مدعی وضع الفاظ برای روح معانی شد و از سوی دیگر تحت تاثیر آیات و روایات، کلام الاهی را از انحصار کلام لفظی خارج کرد و چهار مرتبهٔ اصلی برای کلام الاهی ثابت کرد که عبارت‌اند از: ظهور کلام در عالم اسماء، عقل، مثال و طبیعت. تحلیل وی از حقیقت کلام الاهی می‌تواند تبیین کامل‌تری از آیات و روایات مربوط به کلام الاهی پیش نهد و در نزاع دامنه‌دار بین اشاعره و معتزله در این حوزه راه‌حل نویی مطرح کند.

Divine Words and Speech from the Perspective of Sadr alDin Shirazi

Speech is a common attribute between man and God. In the Holy Quran and narrations, speaking is considered as one of the attributes of God. Although the divine word has different levels and covers the entire sphere of existence, Islamic thinkers, including the Asharites and Mutazilites, have only paid attention to some of its levels. As a result, the verses and narrations were not explained correctly and this led to a lot of bloodshed in the Islamic world due to the involvement of political motives. Sadr alDin Shirazi, on the basis of the principles of transcendent wisdom such as the originality and gradation of existence, the theory of intellects and the three worlds of existence, on the one hand claimed the setting of words for the soul of meanings and on the other hand, abolished the idea of limiting the divine word to the verbal word and proved the four main stages for the divine word, namely the emergence of the word in the worlds of names, intellect, example and nature. His analysis of the nature of the divine word can provide a more complete explanation of the verses and narrations related to the divine word, and suggests a new solution in the wideranging conflict between the Asharites and the Mutazilites in this field.