رابطه متقابل امام و امت در نگاه اهل سنّت: بررسی دیدگاه قاضی ابوبکر باقلانی

از مباحث محوری در باب مسئله امامت رابطه امام و امت است. قاضی باقلانی، به تبع بسیاری از متکلمان اهل سنّت، معتقد است «امام» نوعی مقامِ حکومتی ظاهری است که علاوه بر بررسی مسائل اجتماعی و سیاسی مانند اقامه حدود، جمع‌آوری وجوهات شرعی و مراقبت از کیان کشور، حفظ و اجرای دین را بر عهده دارد. در مقابل، امت نیز وظایفی دارد، همچون وفاداری و پایداری در بیعت و تعهدی که با امام و حاکم خویش بسته است. از دیدگاه قاضی باقلانی، مقام امامت از فروع دین و مقامی فرعی و اجتماعی است که دست جامعه اسلامی در گزینش و انعقاد آن باز است و فلسفۀ انتخاب آن به منظور اجرای احکام الاهی است. زیرا اجرای احکام و جهاد در راه خدا، بدون امام امکان‌پذیر نیست. در این دیدگاه، هرچند عصمت از شرایط امام نیست، امّا اطاعت از همین امام واجب است که این نوع نگاه به مبانی انتخابی و روش‌های انتخاب نزد اهل سنّت برمی‌گردد. مقاله حاضر، با روشی تحلیلی پس از بیان ضرورت وجود امامت در دین مبین اسلام، به طور خاص دیدگاه قاضی باقلانی را در این حوزه تشریح و تبیین کرده است.

The Relationship between the Imam and the Ummah (Community) in the View of the Sunnis: A Study of the Perspective of Ghazi Abu Bakr alBaghelani

One of the central issues regarding the imamate is the relationship between the imam and the ummah (community). Following many Sunni theologians, Ghazi Baghelani believes that the Imam is a kind of apparent government official who, in addition to examining social and political issues such as establishing hodud (boundaries), collecting religious funds and taking care of the country, preserves and implements religion. On the other hand, the ummah also has duties such as loyalty and steadfastness in allegiance and commitment to its imam and ruler. According to Ghazi Baghelani, the position of imamate is one of the branches of religion and a secondary and social position that the Islamic community is free to select and conclude, and the philosophy of its election is to implement the divine rules, for the implementation of rules and jihad in the way of God is not possible without the imam. In this view, although infallibility is not a condition of the imam, obedience to him is obligatory, a belief that goes back to the Sunni view of the principles and methods of selecting the imam. Using an analytical method, the present paper after stating the necessity of imamate in the religion of Islam, specifically explains the view of Ghazi Baghelani in this regard.