سنجه دریافت عقل کلامی و عقل فلسفی از صفات خبری از منظر سید مرتضی، قاضی عبدالجبار معتزلی و نصیرالدین طوسی

توحید و مباحث مربوط بدان، مانند اسما و صفات، از جمله مسائل بحث‌برانگیز میان مذاهب اسلامی است. صفات خبری که در لسان آیات و روایات به آن اشاره شده، میان فرق مختلف اسلامی جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده و باعث شده است بعضاً مقوله مشبهه یا مجسمه، حربه‌ای برای بیرون‌راندن از میدان اسلام باشد. فارغ از مذاهب مختلف اسلامی که در صفات خبری اختلاف نظر دارند، برخی از مکتب‌ها نیز، مانند دو مکتب متکلمان و فلاسفه، علی‌رغم همسوبودن برخی از مبانی فکری و اعتقادی‌شان، دیدگاه‌‌های مختلفی مطرح کرده‌اند. در این میان، از شیعه یک متکلم (سید مرتضی) و یک فیلسوف (نصیرالدین طوسی) و از اهل سنت نیز یک متکلم (قاضی عبدالجبار معتزلی) انتخاب کرده‌ایم تا بهره‌وری‌شان از عقل فلسفی و عقل کلامی در بحث صفات خبری بررسی شود و اختلافات ایشان مقایسه‌ای برای مبحث مد نظر باشد. هرچند این اندیشمندان، صفات خبری را قبول داشته و قائل به تاویل آنها هستند، اما روش هر کدام در ورود، خروج، استدلال و چگونگی تاویل، متفاوت بوده و اختلافات بسیار ظریفی دارند که در نوشتار حاضر بررسی می‌شود. روش به‌کاررفته در این نوشتار توصیفی و تحلیلی است.

Criteria for Receiving Theological Intellect and Philosophical Intellect from Sefat Khabari (Narrated Attributes) from the Perspective of Seyyed Morteza, Ghazi Abdul Jabbar Mutazili and Nasir alDin Tusi

Monotheism and related issues, such as names and attributes of God, are among the most controversial issues between Islamic sects. The Sefat Khabari (Narrated Attributes) mentioned in the verses and narrations have a special position among the various Islamic sects and have sometimes made the subject of Moshabbehah (Anthropomorphism) or Mojassemah (Corporealism) a means of expelling people from the field of Islam. Apart from many Islamic denominations that differ in the Sefat Khabari, some schools of thought such as theologians and philosophers, despite the similarity of some of their intellectual and doctrinal principles, have expressed different views. In the meantime, we have selected a theologian (Seyyed Morteza) and a philosopher (Nasir alDin alTusi) from the Shiites and a theologian (Ghazi Abdol Jabbar alMutazili) from the Sunnis to examine and compare their use of philosophical and theological intellect in discussing the Sefat Khabari. Although these scholars accepted the Sefat Khabari and believed in interpreting them, the methods of each in starting and ending issues, as well as reasoning and interpreting are different and have very subtle differences that are examined in this article. The method used in this paper is descriptiveanalytical.