بررسی جایگاه عقل در اندیشه صاحبان تفسیر المنار

المنار یکی از مهم‌ترین تفسیرهای اهل سنت با گرایش عقلی‌اجتماعی در سده معاصر به ‌شمار می‌آید. ریشه تمایل‌های خردگرایانه صاحبان المنار را می‌توان در اندیشه‌های اصلاح‌گرایانه آنها جست‌وجو کرد. تاکید عبده و رشید رضا بر بازگشت به قرآن و بازخوانی سنت اسلامیِ متناسب با نیازهای روز جامعه، سبب توجه بیش از پیش آنها به عقل‌گرایی شده است؛ امری که افراط در آن به تاویل‌های دور از ذهن و تفسیر به رای انجامیده است. این پژوهش با بررسی و تحلیل محتوای تفسیر المنار در صدد است ضمن تبیین ماهیت تجربی عقل‌گرایی عبده و رشید رضا، ارکان خردگرایی تفسیر المنار را استخراج، و اشکال‌های وارد بر آن را بررسی کند. بر مبنای نتایج پژوهش، صاحبان تفسیر المنار به عقل تجربی گرایش دارند و به‌شدت با عقل فلسفی مخالف‌اند. هماهنگی میان قرآن و یافته‌های تجربی، همچنین نفی نقل‌گرایی در پی تقلیدگریزی از مهم‌ترین ارکان گرایش عقلی در تفسیر المنار است. از برجسته‌ترین اشکال‌های گرایش عقلی تفسیر المنار نیز می‌توان به تاویل‌های مادی و حس‌گرایانه و رویکرد سلفی‌گرایانه اشاره کرد. این آسیب‌ها که بیشتر پس از حیات عبده در المنار رخنه کرده، سبب دوگانگی رویکرد این تفسیر شده است.

investigating the position of reason in the ideas of the authors of alminar interpretation

alminar is considered to be of the most outstanding interpretations of the sunnis during contemporary century having rational social orientation. the roots of the authors’ rational viewcan be traced back to their reformist ideas. abdoh and rashid reza’s emphasis on returning to quran and rereading the islamic tradition in conformity with the current needs of the society have culminated in their increasing interest in rationalism the issue in which extremism has resulted in unreasonable and personal interpretations. investigating and analyzing the content of alminar interpretation, this study, illustrating  the experimental nature of rationalism of aboh and rashid reza, tends to discover the fpoundations of rationalism in alminar interpretation and inspect its flaws. according to the obtained results, the authors of this interpretation have tendency towards experimental intellect and severely disagree philosophical intellect. of the most noteworthy principles of rational orientation in alminar, coordination between quran and the experimental findings as well as denial of traditionalism following imitation avoidance in alminar could be named. in addition, of the most outstanding forms of intellectualism in alminar, one can refer to material and senseoriented interpretations plus salafi approach. these flaws which have penetrated alminar following abdoh’s life have given a dual approach to this interpretation.