خاتم ولایت از دیدگاه امام خمینی و ابن‌عربی

ولایت قیام بنده به پرودگار است هنگامی که از خود فانی شود و آن به تولیت حضرت حق تعالی نسبت به او است تا او را به نهایت مقام قرب و تمکین برساند. خاتم ولایت کسی است که با او صلاح دنیا و آخرت به نهایت کمال می‌رسد و نظام عالم با مرگ او مختل می‌شود. سخنان ابن‌عربی در باب خاتم ولایت مضطرب و مبهم است. او گاهی با صراحت حضرت عیسی (ع) را خاتم ولایت مطلقه می‌نامد و گاه از حضرت علی (ع) چنان تعریف می‌کند که گویا این عنوان را برای آن حضرت می‌شمارد. خاتم ولایت محمدیه را گاهی حضرت مهدی (عج) معرفی می‌کند و گاهی به‌صراحت آن را شخصی غیر از آن حضرت می‌داند. او گاهی حتی خود را نیز خاتم ولایت می‌شمارد. در حالی که نظرات ابن‌عربی درباره خاتم ولایت ابهام دارد، حضرت امام خمینی، با قاطعیت، خاتم ولایت مطلقه را، به دلیل اتحاد حقیقت نوری حضرت علی با پیامبر اکرم (ص)، حضرت علی می‌داند و خاتم ولایت محمدیه را نیز حضرت مهدی معرفی می‌کند. هدف این پژوهش بیان نقاط اشتراک و اختلاف امام خمینی و ابن‌عربی درباره خاتم ولایت و تحلیل و تطبیق نظرات ایشان است.

The Seal of Sainthood according to Imam Khomeini and Ibn ‘Arabī

Wilāya (Sainthood) is the servant’s dependence on his Lord when his ego is annihilated, and this is by God’s supervision over him in order to take him to the ultimate position of proximity and annihilation of his particularities. The seal of sainthood (khatam alwilāya) is someone who accomplishes the happiness of this world and the afterlife—and someone whose death disrupts the world’s order. Ibn ‘Arabī’s words about the seal of sainthood are confused and vague. He sometimes refers to Jesus as the seal of absolute sainthood, and sometimes he praises ‘Ali so much that he seems to see him as the seal. He sometimes refers to alMahdī as the seal of Muḥammadī sainthood, and at some points, he explicitly refers to others as such. Moreover, there are cases in which he refers to himself as the seal of sainthood. As confused as his words might be, Imam Khomeini clearly states that ‘Alī is the seal of absolute sainthood, because of the union of his bright reality with the Prophet Muhammad. He also identifies almahdi as the seal of Muhammadi sainthood. This paper seeks to articulate agreements and disagreements between Imam Khomeini and Ibn ‘Arabī over the seal of sainthood. We analyze and compare their views.