الگوی نظری محافظت از مرزهای جنسی خانواده براساس منابع اسلامی برای خانواده ‌درمانگری سیستمی - معنوی

در روایات اسلامی افزون بر مرز فردی، خانواده نیز مرز جنسی دارد که مرد و زن را شامل می‌شود و آموزه‌های آن قابلیت مدل‌سازی دارد. پژوهش حاضر با هدف استخراج الگوی محافظت از مرز جنسی خانواده به‌روش تحلیلی- اسنادی کلاسیک در مطالعات اسلامی انجام شد. داده‌های پژوهش بااستفاده از روش تجزیه و تحلیل کیفی از نوع بررسی متون متقابل تحلیل و سپس الگوپردازی نظری در چارچوب مشاهدات بالینی و تحلیلی، انجام شد. بدین‌منظور پس از تحلیل و کدگذاری بیش از 100 حدیث و آیات مرتبط با موضوع پژوهش، 23 روایت پس از اعتباریابی و باتوجه به آیات قرآن در الگوپردازی، انتخاب و با سه مولفه مربوط به مرزهای خانواده (مرزهای درون-بیرون، خود- دیگری و زن-مرد)، تجزیه و تحلیل شد. نتایج بررسی‌ها نشان داد که الگوی مرز جنسی خانواده ناظر به درون و بیرون خانواده بوده و شامل زن و مرد است. مدل ارتباط جنسی زن و مرد با غیرهمسر (خود-دیگری)، مدلی بسته و ایمنی‌‌بخش و رفتار جنسی همسران با یکدیگر، مدلی باز و رضایت‌بخش است. بُعد بیرونی این الگو، ترکیبی از عفت و غیرت است که سبب احساس ایمنی‌جنسی برای همسران می‌شود و بُعد درونی آن تبرج و آمادگی است که نشانه توجه جنسی است. همچنین بین رفتار درون و بیرون سیستم رابطه‌ای معکوس برقرار است؛ ‌یعنی منع جنسی نسبت به بیرون خانواده، باارضای جنسی درون خانواده ارتباط دارد و برعکس آن نیز برقرار است. براین‌اساس، برای امنیت مرز جنسی خانواده باید برنامه‌هایی جامع براساس مفاهیم عفت، غیرت، تبرّج و تهیا طراحی کرد. این الگو می‌تواند برای ارتقاء امنیت و آرامش خانواده در تکنیک خانواده‌درمانگری‌معنوی مورد آزمون قرار گیرد.

a theoretical model of protecting family sexual borders based on islamic sources for spiritual-systemic family therapy

in islamic narratives, not only do individuals have a sexual border, but also family has a sexual border that its teachings can be modeled. this analytical-documentary study tried to present a model of protecting family sexual border based on islamic studies. the qualitative content analysis was applied for analyzing the data, and then the theoretical modeling was done in the form of clinical and analytical observations; thus, after analyzing and coding more than 100 hadiths and the related quranic verses, 23 narratives were selected after validating and paying attention to the quranic verses in terms of modeling, and they were analyzed regarding three components related to family borders (inside-outside, self-other, and man-woman). according to the results, the model of family sexual border includes the components of inside-outside and man-woman. the model of sexual relationship of men and women with non-spouses (self-other) is a closed and protective model, and the model of sexual relationship of couples with each other is an open and satisfactory model. the outside aspect of this model is a combination of chastity and zeal, which makes the couples feel sexually safe, and the inside aspect is a combination of ostentation (tabaroj) and readiness that is a sign of sexual attention. in addition, there is an inverse relationship between the inside behavior of the system and the outside, that is, sexual prohibition outside the family is related to sexual satisfaction inside the family and vice versa. therefore, comprehensive programs, based on the concepts of chastity, zeal, and ostentation (tabaroj), should be designed for protecting family sexual border. this model can be tested for improving family safety and peace in the spiritual family therapy.