پیامبر اکرم (ص) و فراگرد ارتباطی زن در خانواده عصر نبوی (برپایه روایات برگزیده از بحارالانوار)

ترسیم الگویی صحیح از رفتار زن در دایره ارتباطات خانوادگی می‌تواند گامی به‌ سوی سلامت و تعالی جامعه باشد. ازاین‌رو، راهبری و روشنگری زنان در اندیشه، تفکر و عملکرد، در مطالعات و برنامه‌های رهبران و سیاستگذاران علوم اجتماعی جایگاهی ویژه دارد. بررسی ابعاد شخصیتی زن ازجمله کنش‌های کلامی و غیرکلامی و فراگردهای ارتباطی وی در جایگاه مادری، همسری و دختری همواره مورد توجه معصومین(ع) و به‌ویژه رسول اکرم(ص) بوده است. پژوهش حاضر باهدف ارائه تبیینی از تعاملات ارتباطی زن در خانواده متعادل از منظر رسول اکرم(ص) انجام شد. ازاین‌رو، کلیه منابع مکتوب مربوطه مورد بررسی قرار گرفت و عناصری که از سوی پیامبراکرم(ص) برای زن به‌مثابه منبع پیام خانواده توصیه و یا در رفتارهای ایشان گزارش شده است، با مدل ارتباطی آندروش و پوستروم کدگذاری و تحلیل شد. بدین‌منظور 10 روایت نخست از بخش روایات نقل شده از پیامبر اکرم(ص) درباره تعامل ارتباطی زنان در خانواده از کتاب بحارالانوار استخراج و پس از کدگذاری مولفه‌های ارتباطی آنها، در قالب نظریه بومی شده آندروش و پوستروم مقوله‌بندی و واکاوی شد. نتایج نشان داد که پیامبر اکرم(ص) با واکنش‌های اصلاحی، ترمیمی، ایجابی و سلبی خود نسبت به عملکرد و رفتار زنان عصر خویش که برگرفته از رویکردهای مادی و غیردینی جامعه عرب بود، آنها را به‌سوی بینش الهی و فرا‌مادی و توجه به ملاک‌های اسلامی فرا می‌خواند.

the prophet mohammad and family communication process in the prophetic era (based on selected narratives from bihar al-anwar)

presenting a proper pattern of how women behave in family communications can be one step toward the development of a society. therefore, the guidance and enlightenment of women in the field of thought and action has a special role in leaders and social policy makers’ studies and plans. innocents and particularly the prophet mohammad have always taken women’s personality traits, including verbal and non-verbal actions and their communication processes as mothers, wives, and daughters, into consideration. the present research was conducted with the purpose of explaining women’s communications in a balanced family from the prophet mohammad’s view; thus, all related written sources were reviewed, and the elements that the prophet mohammad suggests to women as a family message source and/or his behaviors toward them were coded and analyzed with the help of andersch and bostrom’s communication model. the first 10 narratives were extracted from the quoted narratives from the prophet mohammad about women’s family communications in bihar al-anwar, and they were presented in the form of an indigenous theory of andersch and bostrom after coding their communication components. the results showed that the prophet mohammad invites women to divine and meta-material vision and draws their attention to islamic criteria with his corrective, restorative, positive, and negative reactions to their actions and behaviors in his era, which was derived from the materialistic and non-religious approaches of the arab society.