بازنمایی تنوع گفتمانی الگوهای خانواده ایرانی با تاکید بر نگرش به کار خانگی در تجربیه زیسته دختران مجرد

پژوهش حاضر با هدف بازنمایی و تفسیر گفتمانی الگوهای خانواده ایرانی از نظر نوع نگرش نسبت به کار خانگی در تجربه زیسته دختران مجرد، به‌روش کیفی از نوع تحلیل‌گفتمان مبتنی بر پارادایم تفسیرگرایی انجام شد. بدین‌منظور با بهره‎گیری از چارچوب نظری جامعه‌شناسی تفسیر و نظریه سازه اجتماعی دیوید چیل، پنج الگوی خانواد ایرانی یعنی، خانواده پست‌مدرن، خانواده تجددگرا، خانواده درحال گذار، خانواده سنتی و خانواده مذهبی بازنمایی شد. برای بررسی و مقایسه الگوهای خانواده از عناصر تحلیلیی مفصل‌بندی، دال مرکزی، دال‌های شناور، اسم‌سازی، برجسته‌سازی و حاشیه‌رانی استفاده شد. جامعه آماری پژوهش شامل دختران مجرد 18 تا 28 ساله شهر قم بود که تعداد 50 نفر از ایشان به‌روش هدفمند و تا رسیدن به اشباع نظری در مصاحبه عمیق نیمه‌ساختاریافته برای ورود به پژوهش انتخاب شدند. نتایج پژوهش نشان داد که الگوی خانواده مذهبی به‌دلیل ویژگی‌های مثبت بالقوه‌ای که دارد در مقایسه با دیگر الگوها مناسب‌تر بوده و کارآمدی بیشتری دارد. این ویژگی‌ها عبارتند از: عدالت‌محوری، اصالت جمع در عین اصالت فرد، معرفی الگوهای دینی، پویایی و امکان تطبیق با شرایط، مورد حمایت و همنوا با ساختارهای اجتماعی بودن، توجه به خواسته‌های فردی با درنظر گرفتن سعادت دنیوی و اخروی، خانواده‌گرایی، تاکید بر مشورت و اخلاق‌محوری. بااین‌حال، آسیب‌شناسی شیوه‌های فعلیت بخشیدن به این الگو ضروری است.

Representing the Discourse Diversity of Patterns of Iranian Family with an Emphasis on the Attitude towards Domestic Work in Single Girls' Lived Experience

This research was conducted with the aim of the representation and discourse interpretation of the patterns of Iranian family regarding the attitude towards domestic work in single girls' lived experience using a qualitative method of discourse analysis based on the interpretivism paradigm; thus, five patterns of Iranian family, including postmodern family, modern family, family in transition, traditional family, and religious family, were represented with the help of theoretical framework of interpretive sociology and David Cheal's social constructionism theory. The analytical elements of articulation, master signifier, floating signifiers, nominalization, exclusion, and foregrounding were applied for analyzing and compering the patterns of family. The population of the research included single girls aged 18 to 28 in the city of Qom. 50 of them were selected by the judgmental sampling and they participated in semi-structured in-depth interviews until the theoretical saturation was reached. According to the results, the pattern of religious family is the most appropriate and efficient family in comparison with other patterns because of its potential positive attributes. These attributes are as follows: being justice-oriented, collectivism at the same time as individualism, the introduction of religious patterns, dynamics and the possibility of adapting to the conditions, being supported and compatible with the social structures, paying attention to the individual wishes regarding worldly and hereafter happiness, being family-oriented, and emphasis on consultation and ethics. However, it is necessary to diagnose the practices of actualizing this pattern.