بازکاوی فقهی- حقوقی مبنای حق حبس در نکاح و اسباب سقوط، اسقاط و تعدیل آن

براساس فقه و قانون، زوجه می‌تواند برای دریافت مهریه از تمکین در برابر زوج امتناع ورزد. این حق در اصطلاح، حق‌حبس نامیده می‌شود و مبانی مشروعیت آن آیات، روایات، مبانی عقلی مثل قرابت نکاح با عقود معاوضی است. به‌دلیل تردید در معاوضی بودن نکاح، حق‌حبس به‌صورت محدود و فقط برای زوجه، باهدف ایجاد ضمانت اجرا برای دریافت مهریه مورد پذیرش است. امروزه این ابزار تضمین، به اهرم فشاری بر زوج تبدیل شده و سبب سوء استفاده زوجه گردیده است. آراء وحدت رویه 708 ‌‌که با وجود عسر زوج تقسیط را مسقط حق‌حبس نمی‌داند و‌ آراء 718 که قلمرو اعمال حق‌حبس را به مطلق وظایف زوجه گسترش داده است، شرایط زوج را دشوارتر نموده است. براین‌اساس، پژوهش حاضر باروش توصیفی- اسنادی و باهدف بازکاوی فقهی- حقوقی مبنای حق‌حبس در نکاح و اسباب سقوط، اسقاط و تعدیل آن ‌‌انجام شد. بدین‌منظور کلیه منابع مکتوب مربوطه بررسی و مورد تحلیل قرار گرفت و این نتیجه حاصل گردید که با فرض پذیرش عوضیت مهریه در برابر تمکین، می‌توان برای رعایت حال زوج، از قابلیت‌هایی که حق‌حبس به‌عنوان یک حق شخصی دارد، برای اسقاط یا تعدیل حق‌حبس استفاده کرد. همچنین برای جلوگیری از اِعمال نامحدود حق‌حبس، باید قلمرو اِعمال حق‌حبس و تاثیر عسر زوج بر حق‌حبس زوجه را در نظر گرفت که این موضوع به‌ویژه در مورد مهریه‌های سنگین پر‌اهمیت است.

jurisprudentially-legally seeking the basis of the right to retention in marriage and the causes of termination, abortion, and its adjustment

according to jurisprudence and law, the wife can refuse to obey the husband to get marriage portion. this right is so-called the right to retention and the verses, narratives, and rational foundations, like the proximity of the marriage to the commutative contracts, are its legitimacy. because there is a doubt whether the marriage is commutative or not, the right to retention is limited, and it is acceptable just for the wife having the purpose of creating an executive guarantee for getting the marriage portion. nowadays, this guarantee becomes a pressure tool against the husband and it is misused by the wife. based on procedural unity vote 708 that, in spite of husband’s hardship, the rule to instalment is not amount to reject wife’s right to retention, and based on procedural unity vote 718 that extends the realm of exercise of the right to retention to wife’s duties absolutely, husband’s conditions become harder; thus, this study aimed to jurisprudentially-legally seek the basis of the right to retention in marriage and the causes of termination, abortion, and its adjustment by a descriptive-documentary method. therefore, all related written sources were analyzed and it is concluded that if the marriage portion is exchangeable with the obedience, for respecting the husband, the capabilities of the right to retention as a personal right can be used for its abortion or adjustment. moreover, for preventing the unlimited exercise of the right to retention, the two topics of the realm of exercise of the right to retention and the effect of husband’s hardship on wife’s right to retention should be taken into consideration. that will be the most important issue in the matter of big marriage portions.