نقد و بررسی انگاره ماهیت معاوضی نکاح موقت

در مشروعیت عقد نکاح موقت از نظر فقه شیعه تردیدی وجود ندارد و به تبع آن قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران نیز آن را پذیرفته و چندین ماده به تبیین ارکان و احکام آن اختصاص داده است. ماهیت‌شناسی این عقد از منظر فقهی و حقوقی بحثی مهم و چالشی است؛ برخی صاحب‌نظران معتقدند که نکاح موقت شباهت کاملی به باب اجاره دارد و مهر در مقابل استمتاع است و با عقد نکاح دائم تفاوت ماهوی دارد. در مقابل، برخی دیگر ماهیت عقد موقت را همانند دائم دانسته و تفاوت آنها را فقط در برخی از آثار و احکام آن بیان کرده‌اند. ازاین‌رو، پژوهش حاضر با هدف نقد ادله دیدگاه اول و تقویت دیدگاه دوم مبنی بر عدم تفاوت ماهیت عقد نکاح موقت با دائم براساس ادله و شواهد انجام شد. بدین‌منظور کلیه منابع مکتوب مربوطه به‌روش اسنادی- کتابخانه‌ای بررسی و تحلیل شد. نتایج نشان داد که عقد نکاح موقت در نظام حقوقی اسلام همانند عقد نکاح دائم یک نهاد حقوقی مقدس و دارای تکالیف و حقوق متقابل خاص خود برای زوجین است.

Reviewing and Criticizing the Idea of Exchange Nature of Temporary Marriage

There is no doubt about the legitimacy of the temporary marriage contract from the view of Shia jurisprudence, and accordingly the Civil Law of the Islamic Republic of Iran accepts that and explains its pillars and rulings in a number of Articles. Understanding the nature of this contract regarding the jurisprudence and law is an important and a controversial discussion. Some scholars believe that the temporary marriage is completely the same as the lease contract and the dowry is given when the sexual pleasure happens and the temporary marriage contract is basically different from the permanent marriage contract. In contrast, some believe that the nature of the temporary marriage contract is the same as the permanent marriage contract and only some of their consequences and rulings are different; thus, this research, using the evidences, aimed to criticize the first idea and improve the second idea which considers the two marriage contracts as the same. Therefore, all related written sources were analyzed by a documentary-library method. The results showed that the temporary marriage contract in the Islamic law, like the permanent marriage contract, is a holy legal entity and the couples have special mutual duties and rights.