واکاوی مفهومی گزاره حق مادری در اندیشه امام خمینی (ره) و نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران

مفهوم «حق مادری» برخلاف بداهت ظاهری، همواره با ابهام در معنا و گستره مواجه است. این حق از نیمه قرن بیستم در میان منابع فرعی حقوق بین‌الملل، جای گرفته و در برخی اسناد بین‌‌المللی قید شده است، اما هنوز تعریف کامل و جامعی از این حق ارائه نشده است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل و تشریح دیدگاه  امام خمینی(ره) درباره «حق مادری» و بررسی رویکرد نظام حقوق موضوعه جمهوری اسلامی ایران انجام شد. اطلاعات پژوهش با بررسی منابع مکتوب مربوطه و با روش اسنادی- کتابخانه‌‎ای جمع‌آوری و تحلیل شد. نتایج نشان داد که اگرچه در اندیشه حضرت امام(ره) و حقوق موضوعه جمهوری اسلامی ایران به‌صراحت عبارت حق‌مادری بیان نشده، حقوق زیادی برای مادر در نظر گرفته شده است. دامنه حقوق شناسایی شده برای مادر در نظام حقوقی ایران و به‌ویژه در اندیشه امام خیمینی (ره) گسترده‌تر از حقوقی است که در حقوق بین‌‌الملل مطرح است. همچنین حقوق برشمرده شده برای مادر در حقوق بین‌‌الملل، بیشتر در منابع فرعی مثل قطعنامه‌‌های مجمع عمومی منعکس گردیده، ولی در نظام حقوقی ایران، این حقوق در قالب قوانین الزام‌‌آور آمده و حتی در برخی موارد میزان بایستگی آنها تا اندازه‌‌ای است که نه فقط این حقوق برای مادر شمرده شده بلکه به‌مثابه تعهدی برای دیگران است.

A Conceptual Study on Maternal Right from the View of Imam Khomeini and Iranian Law

Although the concept of &maternal right& is apparently obvious, it is always ambiguous in terms of meaning and scope. This term first came in the secondary sources of international law and some international documents, and there is not a comprehensive definition of it yet. The present study was conducted with the aim of analyzing Imam Khomeini’s ideas and the Iranian law about maternal right. The data were collected by examining the related written sources and were analyzed by a documentary-library method. The results pointed out that although the term &maternal right& is not clearly expressed in Imam Khomeini’s thoughts and the Iranian law, many rights are considered for the mothers. The scope of rights considered for the mothers in the Iranian law and especially in Imam Khomeini’s thoughts is broader than the scope of such rights in the international law. Moreover, in the international law, the rights considered for mothers often come in the secondary sources such as General Assembly resolutions, while in the Iranian law, such rights are obliging and even in some cases, the level of their obligation is the extent to which not only they are considered for the mothers, but also they are commitments to be done by others.