برنامه‌ریزی راهبردی و سیاستگذاری توسعه در مدیترانه شرقی

کشورهای مدیترانه شرقی را باید بخشی از بازیگرانی دانست که روند توسعه و پیوند با اقتصاد جهانی را براساس ضرورت‌های درون‌ساختاری و نقش مکمل در سیاست جهانی طی نموده‌اند. این منطقه با توجه به اهمیت ژئوپلیتیکی آن باعث حضور گسترده قدرت‌های بین المللی  و تداخل منافع آنان گردیده است. در چنین فرآیندی، ضرورت‌های ژئوپلیتیکی با نیازهای راهبردی کشورها ازجمله توسعه پیوند می‌یابد. در این مقاله تلاش می‌شود تا رابطه بین نشانگان توسعه با مولفه‌های درون‌ساختاری و بین‌المللی مورد بررسی قرار گیرد. تحقق چنین فرآیندی را باید در قالب «مدل توسعه پویا» تبیین نمود. در مدل توسعه پویا، سیاستگذاری  اقتصادی و توسعه اجتماعی در مناطقی همانند مدیترانه شرقی تابعی از نیازهای درون‌ساختاری کشورها، ضرورت‌های ژئوپلیتیکی و سازوکارهای سیاست جهانی محسوب می‌شود. براساس چنین ویژگی‌هایی است که بازیگران کوچک در محیط‌های ژئوپلیتیکی فراتر از قابلیت جغرافیایی خود به ایفای نقش ساختاری در فرآیند توسعه مبادرت می‌کنند. بنابراین می‌توان پرسش مقاله را بر اساس رابطه بین «سیاستگذاری  توسعه» (متغیر وابسته) با مولفه‌هایی همانند «ضرورت‌های ژئوپلیتیکی» و «نیازهای درون‌ساختاری کشورها» (متغیرهای مستقل) تبیین نمود. در این شرایط، این پرسش مطرح می‌شود که: «سیاستگذاری  توسعه در مدیترانه شرقی براساس چه مولفه‌هایی شکل می‌گیرد؟» در پاسخ به این پرسش می‌توان فرضیه مقاله را بدین‌گونه تنظیم نمود که: «سیاستگذاری  توسعه در مدیترانه شرقی براساس نیازهای درون‌ساختاری کشورها و جایگاه ژئوپلیتیکی آنان در سیاست جهانی تنظیم می‌شود.» در تنظیم این مقاله از رهیافت «سیاستگذاری  تعامل پویا» استفاده شده است. کشوری که روندهای امنیت‌سازی را تحت‌الشعاع ضرورت‌های رشد اقتصادی قرار دهد، بعد از مدتی با مشکلات اجتماعی و راهبردی روبه‌رو خواهد شد. واقعیت آن است که چنین مشکلاتی می‌تواند زمینه‌های لازم برای ایجاد چالش‌های نوین را به‌وجود آورد. هیچ کشوری در محیط منطقه‌ای نمی‌تواند بدون روندهای امنیت‌سازی موقعیت خود را ارتقاء دهد. ضرورت‌های توسعه ایجاب می‌کند که واحدهای سیاسی به‌موازات برنامه‌ریزی رشد و توسعه اقتصادی به ضرورت‌های امنیت‌سازی توجه داشته باشند.