عاملیت کارگزاران در سیاستگذاری فرهنگی؛ مطالعه گفتمان‌های ریاست جمهوری ایران (1368 تا 1396)

دیر زمانی است که مطالعه فعالیت‌های بازیگران سیاسی کانون توجه پژوهشگران است. اما این مطالعات در سال‌های گذشته و با طرح جریان «چرخش به سوی ایده»، تحول مهمی را تجربه کرده‌اند. پژوهش حاضر با تبعیت از مولفه‌های جریان چرخش به سوی ایده، به دنبال شناخت تصویر‌سازی بازیگران سیاسی کلیدی حوزه سیاست فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران است. بدین‌منظور تلاش می‌شود تا اولاً مشخص گردد گفتمان‌ بازیگران چه تصویری را به شهروندان القا می‌کند و دوماً بازیگران چه ایده‌هایی را برای بهبود وضعیت فرهنگی به شهروندان معرفی می‌کنند. برای انجام این پژوهش، گفتمان‌های سیاسی طرح شده توسط روسای جمهور در حوزه سیاست‌های فرهنگی طی سال‌های 1368 تا 1396 و در قالب 8 دوره ماه عسل (صد روز اول دوره ریاست جمهوری)، شناسایی و تجزیه و تحلیل شده‌اند. چهارچوب نظری مورد استفاده تحلیل گفتمان‌های سیاسی ایزابل و نرمن فیرکلاف است. یافته‌های این پژوهش ضمن شناسایی گفتمان‌های سیاسی به تفکیک دوره‌های ریاست جمهوری حاکی از آن است که دولت‌های آقایان خاتمی و احمدی‌نژاد بیش از همه، ایده‌پردازی‌هایی را در حوزه سیاست فرهنگی انجام داده‌اند. همچین سه ایده «ضرورت توسعه امکانات آموزشی»، «توجه بیشتر به افکار عمومی و آزادی بیان» و «ترویج ارزش‌های اسلامی» به صورت مشترک در اغلب دوران ماه عسل توسط روسای جمهور در حوزه سیاست فرهنگی بیان می‌شوند.

agency practices in cultural policies; analyzing presidential discourses of iran (1989-2007)

political actors are one of the main drivers of public policies. they direct the policies due to their beliefs. studying their action has a long tradition in policy studies but recent changes known as “ideational turn” gave a new aim to the research. following this changes this article tries to uncover the images undelaying in the discourses that political actor have presented to public and also identify their ideas, used to gain audience and improve policies. the data are collected from the political discourses of 8 different presidential honeymoon periods from 1989 to 2017. the framework used to conduct this research is argumentation theory of isabela and norman fairclough’s (political discourse analysis framework). the findings highlight a specific image advocated by the political actors in each presidential honeymoon periods for the cultural problems and also indicates a selective use of constant key ideas in addition to changing ideas based on society’s conditions.