ارزیابی اثربخشی سیاست‌های حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران

چرخه سیاست بدون ارزیابی سیاست‌ها کامل نمی‌شود. بیش از هشت سال (1391-1399) از اجرایی شدن سیاست‌ها و برنامه‌های حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان ذیل قانون «حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات» می‌گذرد  و زمان آن رسیده است که خروجی‌ها و دستاوردهای این سیاست‌ها مورد ارزیابی قرار گیرد. از آنجا که در زمان تدوین و تصویب قانون به بیان دقیق و قابل سنجش اهداف و معیارهای دستیابی به آن‌ها کم‌توجهی شده است، شاخص‌های شفافی برای ارزیابی سیاست‌های ذیل این قانون وجود ندارد. در این مطالعه سعی شده است با مطالعه مبانی نظری، تجارب سایر کشورها و برگزاری جلسات هم‌اندیشی، مجموعه‌ای از شاخص‌های مربوط به برنامه‌های حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان تدوین شود. در گام بعد پس از جمع‌آوری و آماده‌سازی داده‌ها، برخی از مهم‌ترین این شاخص‌ها محاسبه و اثربخشی برنامه‌ها ارزیابی گردید. نتایج نشان می‌دهد ابزارهای سیاستی تسهیل امور گمرکی بیشترین اثر و ابزارهای معطوف به نیروهای انسانی، استقرار و بهبود رویه‌های حسابداری کمترین اثر را داشته‌اند. رصد اثر حمایت‌های مالیاتی در افزایش فعالیت‌های تحقیق و توسعه دشوار است اما در کاهش هزینه‌های شرکت‌ها، به نسبت سایر معافیت‌های مالیاتی قابل توجه بوده است.

Evaluating the effectiveness of policies to support knowledgebased companies in Iran: an Expost Evaluation Based on Objective Data

The policy cycle is not complete without policy evaluation. It has been more than eight years since the implementation of “knowledgebased companies supporting law”, and it is time to evaluate the outcomes and achievements of these policies. Due to the lack of clear indicators for this evaluation, this study tries to develop a set of related indicators by studying the theoretical foundations, experiences of other countries and holding some expert panels. Then, after collecting and preparing data, some of the most important indicators were calculated and the effectiveness of the programs was evaluated. In other words, this study is an expost effectiveness assessment based on the collection and analysis of objective data from sources such as corporate tax returns, knowledgebased companies database, evaluation reports of agents of the VicePresidency for Science and Technology and the Real Estate Registration Organization of Iran database; So has avoided subjective judgments. Most of the data used in this paper were related to the years 1393 to 1396. The indicators have been calculated in different ways for consecutive years as much as possible to provide more comparability. The results show that policy tools to facilitate customs affairs have the most effect, and tools aimed at human resources and establishing accounting procedures have the least effect. It is difficult to monitor the effect of tax policies on increasing R&D activities, but they had a significant effect on reducing corporate costs compared to other tax exemptions.