بتواره سرمایه داری دولتی در ایران (991323)

مقاله کوششی است نو در فهم ماهیت بتواره ایِ سرمایه داری دولتی و منطق بازتولیدِ آن در جامعه ایران. استدلال اصلی نویسنده آن است که برای مطالعه اَشکال معینی‎ که سرمایه‎داری در آن شکل‎ها (مثلاً دولتی یا ملّی) در هر جامعه بروز می‎کند؛ ابتدا باید در جستجوی پاسخ به این پرسش اساسی بود که توسعه یک شکل خاصّ سرمایه‎داری، چه نسبتی با علّیت‎های ساختی یا ساختار «انباشت، هژمونی، هویت و مشروعیتِ» پارادایم قدرت مستقر در آن جامعه داشته و تا چه حدّ «نظم پارادایمی موجود» را حفظ و بازتولید، یا دگرگون می‎سازد؟ وی با این استدلال، گرایش بتواره ایِ نخبگان‎ قدرت به هسته سرمایه داری دولتی را بیش از هر چیز ناشی از بداهتِ ذاتی سازواری این نوع سرمایه داری با نظم پارادایمی می داند. نویسنده در ادامه، ریشه های نخستین و اصلی سرمایه داری دولتی را نه در دوره پس از استقرار پارادایم قدرت جمهوری اسلامی، بلکه در «الاهیات سیاسیِ مرحله تکوین» (41-1323) و «رتوریک انقلابیِ مرحله تکامل» این پارادایم قدرت (57-1341) می داند و نشان می دهد که چگونه این دو، گرایش به سرمایه داری دولتی را در دوره پس از استقرار جمهوری اسلامی، ایجاد و حتّی اجتناب ناپذیر کرد. آنگاه استدلال می کند که در دوره پس از استقرار، بر اثر ظهور «اخلاق انقلابی و روح ضدّسرمایه داری» در جامعه از یکسو، و قابلیت سرمایه داری دولتی در تقویت «سانترالیسم پارادایمی»، «آرمانی کردن نظم جدید»، «بسیج اضطراری»، و پیشبرد یک «برنامه کار پارادایمی بزرگ» از سوی دیگر، سرمایه داری دولتی خصلتی بتواره ای یافت. با این حال، از دید مولف سرمایه داری دولتی در ایران دارای بحرانهای ذاتی اختصاصی خود بوده و خواهد بود.

The Fetishism of state capitalism in Iran (19442020)

This article is a new attempt to understand the fetishistic nature of state capitalism and the logic of its natural reproduction in Iranian society. The author’s main argument is to study the specific forms in which capitalism (for example, state or national capitalism) emerges in any society, we should first seek to answer the fundamental question of how the development of a particular form of capitalism relates to the structural causalities (or structure of the accumulation, hegemony, identity, and legitimacy) of dominant paradigm of power in that society, and to what extent it preserves and reproduces existing paradigmatic order or transforms it. With this argument, he considers the fetishistic tendency of dominate power elites to the state capitalism to be above all due to the inherent improvisation of the adaptation of this type of capitalism to the paradigmatic order. Then, the author considers the first and main roots of state capitalism not in the period after the establishment of the Islamic Republic paradigm of power (1978), but in the political theology of the formation stage (194462) and the revolutionary rhetoric of the evolutionary stage of this paradigm of power (196278). In addition, he indicates how these dual elements made the tendency towards state capitalism in the period after the establishment of the Islamic Republic, necessary and even inevitable. Finally, he argues that in the postestablishment period, due to the emergence of a kind of revolutionary ethics and anticapitalist spirit on the one hand, and the adaptation of state capitalism to the structure of hegemony, identity and legitimacy of the Islamic Republic paradigm of power on the other hand, as well as the instrumental capability of state capitalism in strengthening paradigmatic centralism, idealizing the new order, emergency mobilization and to advance a grand paradigmatic agenda, the state capitalism took on a fetishistic character. However, from the author’s point of view, the core of state capitalism in Iran has had and will have its own inherent crises.