قلمرو اختیارات دولت در مسائل خانواده در نگاه علامه طباطبائی
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
مرتضوی ضیاء
|
|
منبع
|
مطالعات جنسيت و خانواده - 1395 - دوره : 4 - شماره : 1 - صفحه:13 -35
|
|
چکیده
|
جایگاه خانواده به عنوان گسترده‌ترین نهاد اجتماعی با خاستگاهی طبیعی و غریزی چنان است که هیچ جامعه‌ای نمی‌‌تواند خود را فارغ از مسائل آن بشمارد. دولت‌ها در هردو حوزۀ حاکمیتی و تصدی‌گری، توجه جدی به حمایت از خانواده و مسائل مرتبط به آن دارند و اعمال قدرت در بخشی از شئون آن را در شمار اختیارات و وظایف خود می‌دانند. پرسش این است که آیا حکومت اسلامی از موضع حق حاکمیت خود می‌تواند به هدف اجرا و در طول احکام موجود، بر پایۀ مصالح کلی فرد و خانواده و جامعه به سیاست‌گذاری و محدود کردن ارادۀ افراد بپردازد؟آنچه در متون فقهی رایج از گذشته وجود داشته و دارد، نوعاً وظایف و اختیاراتی است که برای حاکم یا حکومت در قلمرو فصل خصومت یا در مواردی از باب حسبه تعریف می‌شود؛ ولی آیا سایر امور نیز که در اصل به اراده و خواست خود اشخاص یا توافق آنان واگذار شده است و شارع حکمی الزامی متوجه افراد نکرده یا حتی حکمی الزامی دارد، در حوزۀ اختیارات و دخالت حکومت قرار می‌گیرد؟ اموری مانند سن ازدواج، رعایت چارچوب‌های بهداشتی، ثبت ازدواج و طلاق و ولادت فرزند، میزان مهریه، نفقه و میزان آن، فرزندآوری و تعداد آن، حضانت، تعدد همسر، نام‌گذاری و شغل فرزندان.علامه طباطبائی بر خلاف نوع فقیهان و مفسران به‌روشنی بر حق حاکم یا حکومت اسلامی برای دخالت در قلمرو اختیارات افراد ازجمله در امور خانواده تصریح کرده است و نظریۀ «منطقهالفراغ» از آیت‌الله صدر در ادامه و در راستای همین نگاه و ظاهراً برخاسته از آن بوده است. البته نگاه امام خمینی گرچه امری فراتر از نگاه این دو اندیشمند است؛ اما نوع نگاه طباطبائی امری راهگشا و نقطه‌ای کلیدی در ادارۀ جامعه ازجمله در حوزۀ مسائل خانواده است. آنچه در این مقاله آمده، گزارشی تحلیلی از نگاه ایشان و نیز سنجش آن با نگاه آیت‌الله صدر و امام خمینی است.
|
|
کلیدواژه
|
خانواده، قانون حمایت از خانواده، تعددهمسری، اختیارات دولت، منطقة الفراغ، ولایت مطلقه
|
|
آدرس
|
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی, ایران
|
|
پست الکترونیکی
|
mortazavi@isca.ac.ir
|
|
|
|
|
|
|