«ترجمه‌های نشده» در تمدن اسلامی نمونۀ «زنان تحول‌ساز»

تفکر غربی در جهان اسلام صرفاً با آثار ترجمه‌شده تعیّن پیدا نمی‌کند، بلکه این تفکر با ترجمه نکردن‌ها و نگفتن‌ها («ترجمه نشده» و «ترجمه‌های گم‌گشته») و نیز با بَد ترجمه‌ها هم‌شکل‌ می‌گیرد و همین امر نوعی از غربی شدنِ غیرغربی را در جهان اسلام رقم می‌زند. ترجمۀ متون در حوزه‌های مختلف دانشی منحصر به انتقال دانش صرف در آن رشته نیست، بلکه این ترجمه می‌تواند مفاهیم بنیادینی را در هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی نیز در فرایندی خودآگاه یا ناخودآگاه به جامعه انتقال بدهد؛ بنابراین آثاری که ترجمه نمی‌شوند نیز در این مفهوم‌سازی‌های بنیادین عمیقاً اثرگذار هستند. اکنون باید پرسید کدامین تصویر از زن مسلمان در جهان غرب و کدام تصویر از زن غربی در جهان اسلام ترجمه می‌شود و کدامین تصاویر از زنان مسلمان در یک‌سو و زنان غربی در سوی دیگر در حاشیه قرارگرفته و ترجمه نمی‌شود؟ آنچه دراین‌باره بسیار آزاردهنده است، نوعی از تقلیل‌گرایی ایدئولوژیک (ideologic reductionism) در ارائه و روایت تنوع موجود در تجربه زیسته زنان مسلمان است. در این روایت تنوعات زیسته زنان مسلمان به تصویری ثابت از هویت زنان مسلمان فروکاسته می‌شود. با مطالعه و بررسی این موضوع و بررسی آثاری که ترجمه می‌شوند و آثاری که ترجمه نمی‌شوند می‌توان دریافت که چه زنانی در حوزه‌های مختلف به‌عنوان زن موفق روایت می‌شوند و چه زنانی در این تعریف از زن پیشرو و تحول‌ساز، صدایی ندارند. قرائت سکولار از زن مسلمان و سنجیدن زن مسلمان با معیارها و سنجه‌های سکولار، روایتی است که در خنثی‌ترین حالت نیز زن مسلمان را قربانی و منفعل و به‌عنوان «دیگری» در برابر «خود» (زن غربی) به تصویر می‌کشد. این مقاله درصدد تبیین نقش ترجمه‌ها و ایجاد نوعی از برخوردهای گفتمانی حاصل از این ترجمه‌های نشده و یا ترجمه‌های بَد شده از زنان در دو سویۀ اسلامی و غربی است.

zero translation in islamic civilization: an example of influential progressive women

western thought in the islamic world is not only determined by translated works, but this thought is also formed by issues which are not translated or zero translations and lost translations as well as mistranslations leading to a kind of  westernization of non-western in the islamic world. the process of translation of texts in different fields of knowledge is not merely limited to the transfer of knowledge in that field, but this translation can also transfer fundamental concepts of ontology and epistemology to the target society in a conscious or unconscious process. therefore, the works that are not translated are also deeply effective in these fundamental conceptualizations. which images of muslim women in the western world, and which images of western women are translated in the islamic world? which images of muslim women on the one hand, and western women on the other hand, are marginalized and not translated? the disturbing point in the process of translation is a kind of ideological reductionism in presenting and narrating the diversity in the lived experience of muslim women. in these narratives, the diversity of muslim women’s lives is reduced to a fixed reconstructed image of muslim women’s identity. by studying and examining this issue and examining the texts that are translated and the texts that are not translated, it is possible to understand which women are narrated as successful women in different fields and which women do not have any voice in definitions related to progressive and transformative women. secular readings of the muslim women and the evaluation of the muslim women by secular standards is a narrative that in its most neutral way portrays the muslim women as victims and passive as well as the &other& of the western woman’s &self&. this article aims to explain the role of translations in order to define a kind of discourse encounters resulting from these zero translations or mistranslations of women in both islamic and western domains.