ابهام ‌زدایی از تبصره الحاقی به ماده 1130 قانون مدنی ناظر به طلاق قضایی

یکی از عوامل ارادی انحلال نکاح، طلاق است که به طلاق قانونی و قضایی تقسیم می‌شود. قانون مدنی ایران در مواد 1029، 1030 و 1130 قانون مدنی به مصادیق طلاق قضایی پرداخته و در اصلاحات اعمال‌شده در این قانون با الحاق تبصره‌ای ذیل ماده 1130 به تعریف عسروحرج موردنظر مقنن و نیز تنصیص مصادیقی از ‌‌عسروحرج زوجه پرداخته است. این تبصره الحاقی موجب شده افراط و تفریط در تفسیر موضوع ‌‌عسروحرج تا حدودی برطرف شود؛ لیکن ابهامات دیگری در این راستا برای قاضیان محترم محاکم خانواده پدید آمده است. ازجمله این ابهامات شخصی بودن یا نوعی بودن ملاک قاعده نفی ‌‌عسروحرج در مصادیق تبصره و نیز اماره قانونی بودن یا فرض قانونی بودن این مصادیق است. همچنین روشن نشده اگر منشا ‌‌عسروحرج زوجه، خود او باشد و نه زوج، آیا امکان اعمال قاعده در طلاق قضایی خواهد بود یا نه؟ از سویی مصادیق پنج‌گانه ترک زندگی، اعتیاد مرد به مواد مخدر یا الکل، محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر، سوء‌رفتار مستمر زوج و ابتلای زوج به بیماری‌های صعب‌العلاج روانی یا ساری، خود دچار ابهاماتی است. در این نوشتار به این نتیجه رسیده‌ایم که مصادیق ذیل تبصره یادشده اماره قانونی است و حرج ناشی از خود زوجه نیز می‌تواند موجب ترتب آثار حرج بر او باشد و نیز دیگر ابهامات مورداشاره تفسیر شده است.

disambiguation of the supplementary provision to article 1130 of the civil law regarding judicial divorce

one of the voluntary factors of dissolution of marriage is divorce, which is divided into legal and judicial divorce. articles 1029, 1030 and 1130 in the civil law of iran deal with evidences of judicial divorce. moreover, in the amendments applied to this law, by adding a supplementary provision to article 1130, the definition of distress and constriction intended by the legislator and also the definition of examples regarding the distress and constriction of a wife were added. this supplementary provision to some extent removed the exaggeration and extremes in the interpretation of distress and constriction; however it caused some other ambiguities regarding this issue for the judges of the family courts. among these ambiguities, the criterion of the rule of negation of distress and constriction in the examples of the distress and constriction is personal, as well as assumption of legality or legality of these examples. also, it is not clear if the wife and not the husband is the source of her distress and constriction, will it be possible to apply the rule in judicial divorce or not? on the other hand, the common five factors related to distress and constriction including abandoning family life, the man’s addiction to drugs or alcohol, the definite sentence of the husband to imprisonment for five years or more, the continuous misbehavior of the husband, and the husband’s suffering from incurable mental or contagious diseases, are themselves ambiguities. in this article, it is proved that the examples regarding the foresaid supplementary provision are legal, and the distress and constriction caused by the wife herself can also be the cause of the effects of distress and constriction on her, and the other ambiguities mentioned have also been interpreted.