انباشت و تحول مفهومی واژگان قرآنی درباره‌ خانواده در تفاسیر(بررسی موردی: قوامیت و واژگان حوزه‌ نشوز)

کتاب‌های تفسیری از پرسابقه‌ترین تالیفات در حوزه‌ علوم اسلامی، به‌تدریج توسعه یافته و با گرایش‌های متنوع ادبی، روایی، عرفانی، فلسفی، اجتماعی و طبیعی به شرح آیات پرداخته‌اند. با توجه به تعامل میان متن و بافت که با وساطت مولف و عناصر شناختی و غیرشناختی او صورت می‌پذیرد، این کتاب‌ها تحولی را تجربه کرده‌اند. موضوع این مقاله بررسی این تحول است تا بدانیم آیا پدیده‌ای به نام انباشتگی یا تحول مفهومی بر روی واژگان مرتبط با خانواده رخ داده است یا خیر. از بررسی کتب با توجه به توالی تاریخی بر می‌آید تا صدوپنجاه ‌سال اخیر انباشتگی یا تحول مفهومی درباره‌ شماری از این مفاهیم رخ داده و به‌تدریج برخی ذهنیت‌های فرهنگی مفسران در قالب مثال‌ها یا توضیحات آنها یا با استناد به پاره‌ای از روایات و نادیده گرفتن پاره‌ای دیگر به عنوان معنای لفظ به مخاطبان این کتاب‌ها القا شده است. این انباشتگی به معنای انضمام تدریجی مفاهیمِ نسبتاً سلطه‌محور را می‌توان در ذیل آیات تا پیش از صدوپنجاه‌ سال اخیر (به‌طورعمده تفاسیر اهل‌سنت) اثبات کرد. درمقابل، تفاسیر صدوپنجاه‌ سال اخیر تحول دیگری را گزارش می‌دهند که ادبیات مداراجویانه‌تر و اقناعی‌تری را به کار می‌برند که دربردارنده‌ واژگان جانبدارانه‌تری در زمینه‌ زن و خانواده است. در هردو برهه می‌توان تاثیر عوامل غیرشناختی را در تفاسیر ‌اثبات کرد. حیطه‌ بررسی این مقاله، قوامیت و واژگان حوزه‌ نشوز است.

Accumulation and Conceptual Evolution of Quranic Terms about Family in Interpretations (Case Study: Consistency and Vocabulary Related to the Domain of Noshuz(

In the realm of Islamic sciences, interpretive books are regarded as the oldest writings which have gradually developed and have interpreted verses by applying various literal, narrative, mystical, philosophical, social and natural tendencies. Due to the interaction between the text and the context, which is affected by the mediatory role of the author and his cognitive and noncognitive elements, these books have undergone some changes. Examining the foresaid evolution is the focal point in this article to analyze whether accumulation or conceptual evolution has occurred for familyrelated terms. From the study of books according to the historical sequence it seems that in the last one hundred and fifty years there has been accumulation or evolution of concepts about a number of these terms; hence, gradually some cultural mindsets of commentators in the form of their examples or explanations or their reference to some narrations and ignoring other parts as the literal meaning of the word has been instilled in the mind of the audience of these books. The foresaid accumulation defined as the gradual integration of relatively hegemonic concepts, can be proved in the verses before the last one hundred and fifty years ago (mainly in Sunni interpretations). In contrast, the interpretations of the last one hundred and fifty years explain another evolution that applies a more tolerant as well as persuasive literature that includes more biased terms regarding the issues of women and family. In both historical periods, the influence of noncognitive factors on the interpretations can be proved. The scope of this article is limited to the consistency and terms related to domain of Noshuz.