سازگاری زوجیت در تفسیر المیزان با نظریه ادراکات اعتباری علامه طباطبایی

علامه طباطبایی در اوایل دهه بیست، نظریه ادراکات اعتباری خود را در «رساله اعتباریات» به رشته تحریر درآورد. ادراکات اعتباری به ادراکاتی گفته می‌شود که بر خلاف ادراکات حقیقی، در ظرف خارج مطابق ندارند؛ ولی بر حقیقتی استوارند. ایشان این ادراکات را مرتبط با افکار اجتماعی انسان می‌داند و معتقد است افکار اجتماعی انسان بدون اعتباریات تحقق نمی‌یابد. انسان میان نیاز طبیعی و زیستی خود و رفع این نیاز، ادراکاتی را خلق می‌کند که خاستگاه این ادراکات در میل و اختیار انسان است. علامه پس از آن با ارائه اقسام اعتباریات، برخی از اعتباریات را قبل‌الاجتماعی می‌داند و قائل است که این اعتباریات ثابت‌اند و برخی از اعتباریات را از نوع اعتباریات بعدالاجتماع معرفی می‎کند و این اعتباریات را در معرض تغییر می‌داند. ایشان ازدواج را در زمره اعتباریات بعدالاجتماع قرار می‌دهد. از سوی دیگر بررسی آثار علامه به‌ طور ویژه تفسیر المیزان بیانگر آن است که ایشان ازدواج را امری طبیعی می‌داند و به فطری بودن امر ازدواج قائل است. درباره سازگاری زوجیت در نگاه علامه سه رویکرد را می‌توان در نظر گرفت: اول علامه مفسر که قائل به طبیعی بودن ازدواج است را متفاوت از علامه فیلسوف بدانیم و قائل به این باشیم که نظریه فلسفی و تفسیری علامه متفاوت است. دوم علامه را متعهد به رئالیسم بدانیم و معتقد باشیم هرچند علامه در نظام فلسفی خود نوآوری‌هایی داشته است؛ ولی درواقع ایشان به دنیای سنت تعلق دارد و از چارچوب فکری معرفتی دنیای سنت خارج نشده است. سوم علامه هرچند به نظریۀ ادراکات اعتباری قائل است؛ ولی ازآنجایی‌که احکام دینی بیشترین تطابق را با طبیعت انسان دارند، لذا شریعت بهترین اعتباریات را در اختیار انسان قرار داده است. در این مقاله توضیح داده شده که رویکرد سوم موردپذیرش است.