تحلیل مفهوم ماده «فکه» در قرآن کریم و ارزیابی برگردان آن در ترجمه‌های معاصر

یکی از واژگان پرکاربرد قرآنی که از سوی لغویان و مفسران مورد توجه قرار گرفته، ماده »فکه « به همراه مشتقات آن است. به موازات همین اختلاف معنایی، مترجمان قرآن نیز در بیان معنای واژه فکه گوناگون عمل کرده‌اند. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و با هدف دستیابی و یافتن دیدگاه صحیح در خصوص معنای ماده‌ »فکه «، به گردآوری، تحلیل و ارزیابی دیدگاه‌های لغویان و مفسران پرداخته و سپس بر اساس خروجی نهایی، ترجمه‌های آیتی، الهی قمشه‌ای، خرمشاهی، رضایی، صفوی، فولادوند، مشکینی، و مکارم شیرازی را از جهت توفیق یا عدم توفیق در معادل‌یابی این ریشه ارزیابی نموده است. برآیند پژوهش حاضر این شد که اصل معنایی و مفهوم لغوی این واژه به ترتیب »گشودن میان یک‌چیز با پر کردن چیزی لطیف « و »شادی زیاد به همراه غرور « بوده که در مصادیق مختلفی مانند »میوه « و »شوخ‌طبعی « به‌عنوان اسبابی برای ایجاد آن معنا به کار می‌روند. عملکرد ترجمه‌های یادشده، برای مشتقات مختلف ماده »ف‌ک‌ه « نیز متفاوت است؛ در برخی موارد، مانند انتخاب معنای »میوه « برای »فاکهه «، عملکرد آن‌ها موفقیت‌آمیز است؛ لیکن در برخی دیگر، مانند معنای »فاکه «، عملکرد مترجمان ضعیف ارزیابی می‌گردد.

Analyzing the meaning of the root Fakeha in the Holy Quran and evaluating its translation in contemporary translations

One of the most widely used words in the Quran that has been considered by lexicographers and commentators is the root Fakeha along with its derivatives. Because of this semantic difference, the translators of the Quran have also acted in expressing the meaning of the word Fakeha . The present study is performed in the descriptiveanalytical method, and in order to obtaining and finding the correct view on the meaning of the root Fakeha , has collected, analyzed and evaluated the views of lexicographers and commentators And then, based on the final results, has evaluated the translations of Ayati, Elahi Ghomshei, Khorramshahi, Rezaei, Safavid, Fooladvand, Meshkini, and Makarem Shirazi in terms of success or failure in finding the equivalent of this root. The result of the present study was that the semantic principle and lexical meaning of this word were opening between something with the filling of something delicate and great joy with pride , respectively, which has been used in various cases such as fruit and humor . The ability of the mentioned translations is also different for various derivatives of the root Fakeha ; In some cases, such as choosing the meaning of fruit for Fakeha , their performance is successful; But in others, such as the meaning of Fakeha , the performance of translators is poorly evaluated.