خاستگاه لغزش‌های معنایی مترجمان خطبه‌های نهج‌البلاغه در برگردان مشتقات باب استفعال

تاکنون ترجمه‌های گوناگونی از نهج‌البلاغه به زبان فارسی انجام گرفته، اما به‌طورکلی به دلیل کاستی هایی که در ترجمه زبان عربی به زبان فارسی وجود دارد، این ترجمه ها مورد نقد و بررسی بسیاری از ادیبان قرار گرفته‌اند. در پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از معاجم مختلف لغوی، کتب صرفی، نحوی و شروح نهج البلاغه، چالش‌های پیش روی مترجمان در برگردان مشتقات باب استفعال که 304 مرتبه در 241 خطبه نهج‌البلاغه استعمال شده مورد مطالعه قرار گرفت. براین اساس، داده‌های مربوط به نُه مورد از مشتقات باب استفعال از کل خطبه‌های نهج‌البلاغه انتخاب و در پنج برگردان به فارسی نهج‌البلاغه از فیض الاسلام، دشتی، شهیدی، انصاری و زمانی مورد بررسی و نقد قرار گرفت. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که تسامح در تشخیص معنای لغوی ماده در برگردان مشتقات باب استفعال و مسامحه‌کاری در تشخیص معانی باب استفعال از مهم‌ترین آسیب‌های پنج ترجمه یادشده است. ازنظر کمّی نیز گزارش آماری عملکرد مترجمان در نمونه‌های مورد بررسی نشان داد که ترجمه‌های فیض الاسلام، انصاری، شهیدی و دشتی در تشخیص معنای لغوی ماده، کمترین میزان لغزش و تسامح را دارند و با دو لغزش ترجمه‌های موفق در این زمینه هستند. در تشخیص معانی باب استفعال ترجمه شهیدی تنها با دو لغزش، برگردانی موفق در این زمینه بوده است.

The Origin of the Semantic Slips for the Translators of Sermons of Nahj al-Balaghah in Translation of the derivatives of the Estef’al

So far, various translations of Nahj alBalaghah into Persian have been made, but in general, due to the shortcomings in the translation of Arabic into Persian, these translations have been criticized by some litterateurs. The present study critiques the lexical aspect of the translation of Derivatives of Estef rsquo;al in the sermon of Nahj alBalagheh. Since one of the most important tools to eliminate translation deficiencies is scientific critique and evaluation using literary science e.g. vocabulary, grammar, syntax and rhetoric, and an important prerequisite in this category is familiarity with vocabulary. Ignoring of vocabulary causes serious harms to translation. This research addresses the harms related to issues in understanding the semantic meaning of terms, including (disregard of the rootmeaning of the word, disregard for the meanings of the subject, omission, and so on) and in this case, 5 Persian translations of the sermon of Nahj alBalaghah (Faiz alIslam, Dashti, Shahidi, Ansari and Zamani), by referring to the main literature of this aspect, and discovering the exact meaning of the word were reviewed. It should be noted that in the sermons of Nahj alBalaghah, the derivatives of the Estef rsquo;al have been used 293 times, and 35 lexical mistakes have been found.