تفاوت‌های معنایی «عصیان، طغیان و بغی» در قرآن کریم و کیفیت انعکاس آن در انواع ترجمه‌های قرآن

یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در مواجهه با قرآن، درک تفاوت‌های معنایی واژگان قریب‌المعنی است. این چالش به هنگام ترجمه، بیشتر جلوه‌گر می‌شود؛ زیرا قرآن برای گزینش هر واژه و چشم‌پوشی از مترادفات آن، حکمتی را در نظر داشته که بی‌توجهی به آن باعث ناتوانی ترجمه در انعکاس معنای مراد الهی به زبان مقصد می‌شود. این پژوهش می‌کوشد نخست تفاوت‌های معنایی سه واژه »عصیان، طغیان و بغی « را در قرآن کریم از رهگذر تحلیل داده‌های مربوط به این واژگان در منابع لغوی و سنت تفسیری و تاکید بر دلالت‌های معناشناختی و رهیافتهای سیاقی، مطالعه و آنگاه میزان موفقیت برخی مترجمان فارسی‌ قرآن را در انعکاس موفق این تفاوت‌ها، ارزیابی کند. یافته‌ها حاکی از آن است که عصیان به معنای مطلق سهل‌انگاری در فرمان مولا و بی‌اعتنایی به آن است؛ و طغیان، زیاده‌روی و تجاوز از حد در عصیان؛ و بغی، به معنای مطلق طلب تجاوز و تعدی است؛ چه این طلب در حد اراده باشد، یا به فعلیت برسد. با این تفاوت که در بغی، جنبه عمومی و مدنی عصیان مد نظر است. در مقام ترجمه نیز این تفاوت‌ها در ترجمه‌های تفسیری بهتر و گویاتر منعکس شده است.

Semantic Differences of “'Uṣyān”, “Ṭughyān”, and “Baghy” in The Holy Qur’an and Their Reflections in Translations of The Qur’an

Recognizing the semantic differences of close meaning words is one of the most important challenges concerning the Qur rsquo;an, especially in the translation of the Qur rsquo;an; For in the Qur rsquo;an Allah Almighty wisely chose one word and ignored its synonyms, the fact that if be neglected will lead to an incomplete translation of the meaning of the divine purpose into the second language. The present research aims to study the semantic differences of the three Qur rsquo;anic words ldquo;chr('39')Uṣyān rdquo;, ldquo;Ṭughyān rdquo;, and ldquo;Baghy rdquo; through analyzing evidences of lexical sources and interpretive tradition and emphasizing semantic implications and contextual approaches. Then it evaluates the Persian translators of the Qur rsquo;an in terms of their successfully reflections of the differences. Findings show that ldquo;chr('39')Uṣyān rdquo; means absolute negligence in disobeying the command of the Lord and disregarding it, ldquo;Ṭughyān rdquo; is exceeding in ldquo;chr('39')Uṣyān rdquo;, and ldquo;Baghy rdquo; in the absolute demand of aggression and exceeding, whether this demand is at will or it comes to action. However, in ldquo;Baghy rdquo;, the public and civil aspect of ldquo;chr('39')Uṣyān rdquo; is considered. As a translator, these differences are also reflected in interpretive translations more, better and clearer.