قرارداد بین‌المللی نفتی بیع متقابل و موقعیت آن در رویارویی با عقود اسلامی

قراردادهای بین‌المللی نفتی بیع متقابل، به عنوان مهم‌ترین ابزار جذب سرمایه‌ی خارجی منطبق با قوانین ایران، قریب به دو دهه، مبنای روابطِ تعاملیِ حقوقی بین ایران و شرکتهای نفتی سرمایه‌گذار بوده است. با وجود انتقادهایی که به قراردادهای مذکور شده، منشاء خدمات زیادی در حوزه صنعت نفت شده‌اند. این ساختار حقوقی به تدریج تکامل یافته، به گونه‌ای که امروزه نسل پیشرفته‌ی آن تحت عنوان قرارداد نفتی ایران (ipc) در حال ظهور است. در این مسیر، قانونگذار ایران با هوشمندی لازم، استفاده از این قرارداد را از مرحله‌ی اکتشاف و توسعه به مرحله‌ی بهره‌برداری و تولید نیز تعمیم داده است؛ تا با تغییرات محتوایی بتوان در شرایطی که کشور نیازمند سرمایه گذاری است، زمینه‌ی استفاده بیشتر از منابع خارجی در جهت بهره‌برداری از منابع نفتی به خصوص در میادین مشترک، را فراهم نمود. مقاله حاضر به روش تحلیلی به بررسی موضوع پرداخته، و با ایضاح نقاط قوت و ضعف این قراردادهای نفتی در هر نسل آن، یک پژوهش کاربردی در خصوص ماهیت آنها در مواجهه‌ی با تاسیسات حقوقی موجود به ویژه عقود اسلامی در حقوق ایران ارائه داده است. در این راستا عوامل موثر در تکامل تدریجی این قراردادها در بستر قانونگذاری و نیز علل رجوع به این شیوه از قراردادها در حقوق ایران تبیین شده است.

A Comparative Study on the Nature of International Oil Buybacks in Facing with the Islamic Contracts

As the primary means of attracting foreign investment, international oil buybacks are consistent with the Iranian Law. Despite the criticisms available, they have been the financing source of the oil industry in Iran. It has been the legal basis of the interactive relationship between Iran and the oil company investors for almost two decades. The legal structure developed gradually, so today it is being unveiled as its new generation, dubbed as the Iranian petroleum contract. In this way, the Iranian legislature has prescribed both exploration and development meticulously, so that with changes in its content, it can receive benefits at the time when the country needs foreign investment especially in the shared oil fields. It will receive benefit with more use of external resources in order to exploit oil resources, particularly in the field of mutual benefit and the difficulty of financing. This paper is an attempt to examine this subject matter in an analytical way. It is an attempt to show the strengths and weaknesses of the oil buyback contracts in each of their generations and offer an applied research on the rise and appearance of the deformation and development of buyback processes in the context of the Iranian Legislature. Specifically, it wants to explain factors affecting development of the international oil contracts and describe the reasons for the recourses, the application and use of this method of signing contracts.