مطالعه تطبیقی شرط غیرعملکردی در حقوق مالکیت فکری؛ امکان‌‌سنجی ارائه معیار واحد

حمایت از ابعاد عملکردی و جنبه‌‌های فنی محصولات تنها از طریق نظام حق اختراع میسر است. به همین جهت سایر شاخه‌‌های حقوق مالکیت فکری- حقوق علائم تجاری، حقوق طرح‌‌های صنعتی و حقوق مالکیت ادبی و هنری (کپی‌‌رایت)- تنها ویژگی‌‌های غیرعملکردی کالاها را پوشش می‌‌دهند. این ویژگی تمایزبخش تحت عنوان &شرط غیرعملکردی& توصیف می‌‌گردد. به نظر می‌‌رسد این خصیصه با هدف تفکیک دامنه حمایتی نظام حق اختراع از سایر شاخه‌‌های حقوق مالکیت فکری و ترویج رقابت کارآمد در بازار پیش‌‌بینی شده است. علی‌‌رغم اشتراک ظاهری هر سه نظام حمایتی در خصیصه غیرعملکردی، پرسش مهم این است که آیا مفهوم و معیار احراز شرط مزبور در هر سه نظام حمایتی یعنی حقوق علائم تجاری، طرح‌‌های صنعتی و کپی‌‌رایت یکسان است؟ و آیا اساسا امکان ارائه معیار واحد برای احراز این شرط در هر سه نظام حمایتی وجود دارد؟ این مقاله، ضمن بررسی شرط غیرعملکردی در هر سه نظام حمایتی مزبور، سرانجام با بررسی تطبیقی موضوع در حقوق کشورهای متعدد نتیجه می‌‌گیرد که باتوجه به مبنای نظری این شرط در هر سه نظام حمایتی و باعنایت به ماهیت هریک از نظام‌‌های مورد اشاره، شرط غیرعملکردی در حقوق علائم تجاری از دامنه گسترده‌‌تری برخوردار بوده و به همین دلیل ارائه معیاری واحد برای احراز آن در هر سه نظام حمایتی امکانپذیر نمی‌‌باشد. در انتها، با استناد به نتایج حاصل از بررسی موضوع در حقوق کشورهای مختلف، راهکارهای حقوقی متناسب با هر سه نظام حمایتی، حسب مورد وضع مقرره قانونی یا اعمال معیار مناسب جهت احراز شرط، در ایران ارائه می‌‌شود.

a comparative study on non-functionality requirement in intellectual property law: the feasibility of providing a uniform test

functional dimensions and technical aspects of products are only protectable through the patent system. therefore, other branches of intellectual property law -trademark law, industrial design law, literary and artistic property law (copyright)- cover only the non-functional features of products. this distinguishing feature is described as &non-functional requirement&. it seems that this requirement is intended to separate the scope of patent system from other branches of intellectual property law and promote efficient competition in the market. despite the apparent similarity of all three systems concerning the non-functional requirement, the important issue is whether or not the concept and test of therequirement can be interpreted the same in all three systems, namely trademark, industrial design and copyright? since this article, examining the non-functional requirement in all three aforementioned systems, finally with a comparative study of the issue in severalcountries conclude that according to the theoretical basis of such requirement in all above systems and their nature, the non-functional requirement has a wider scope in trademark law; for this reason, it is not possible to provide a uniform test for its determination in all three systems. at the end, based on the results of the issue in different countries, suitable legal solutions for all three systems, regarding legislating or applying appropriate criteria todetermine the requirement, has been presented in iran’s law.