مقایسه نظریه تفکیک قوا در اندیشه بنژامن کنستان و ولایت فقیه از منظر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

با مداقه در نظریه بنژامن کنستان در باب تفکیک قوا و جایگاه ولایت فقیه در اصل پنجاه و هفتم قانون اساسی ایران می توان این دو را در زمینه روابط و مناسبات قوای حاکم هم سو و هم نوا دانست. در اندیشه های کنستان قدرت به پنج شاخه تقسیم می شود که یکی از آنها نقش «قوه تعدیل کننده» دارد و جایگاهی بالاتر از قوای دیگر داشته و در موارد ضروری و بروز مشکل در روابط قوا به حل وفصل امور می پردازد. از این منظر، با نقش ولی فقیه در نظارت و هدایت قوای حاکم و وظایف وی در ساختار سیاسی دولت اسلامی شباهت بسیاری به ویژه در خصوص قوه تعدیل کننده دارد. در این پژوهش، با رویکردی توصیفیتحلیلی و مقایسه ای، به چینش قوا در قانون اساسی و جایگاه ولی فقیه به عنوان مرجع تعدیل کننده روابط قوا و حل و فصل کننده اختلافات بین قوه ای و درون قوه ای با اندیشه های بنژامن کنستان پرداخته شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که جایگاه ولی فقیه در قانون اساسی ایران، تعیین سیاست های کلی نظام اسلامی، حل معضلات و اختلاف های میان قوا دقیقاً منطبق با نظریات کنستان می باشد و این جایگاه بدون تصریح مستقیم در متن قانون اساسی در ذیل بسیاری از اصول برای مقام رهبری به عنوان ولی فقیه جامع الشرایط تجلی یافته است.

Comparing the Theory of Separation of Powers in the Thought of Benjamin Constant and Wilayat-al-Faqih from the Perspective of the Islamic Republic of Iran’s Constitution

Examining the theory of Benjamin Constant regarding the separation of powers and the position of WilayatalFaqih in Article 57 of the Iranian Constitution, these two theories can be considered compatible in terms of relations between the ruling powers. In Constant’s thought, power is divided into five branches one of which has the role of &moderating power& and has a higher position than the other powers, and in cases of necessity and problems in the relations between the powers, resolves matters involved. From this perspective, it is very similar to the role of the Supreme Leader in supervising and directing the ruling forces and his duties in the political structure of the Islamic State, especially regarding the moderating power. In this research, through a descriptiveanalytic and comparative approach, the arrangement of powers in the constitution and the position of the Supreme Leader as a reference for moderating power relations and resolving interpower and intrapower disputes with Benjamin Constant’s ideas have been discussed. The results demonstrate that the position of the Supreme Leader in the Iranian Constitution, determining the general policies of the Islamic system, resolving problems and disputes between powers is exactly in line with the views of Constant and this position without direct stipulation in the text of the constitution under many Articles has been manifested for the position of the Leader as the comprehensive jurist.