مطالعه تطبیقی «حق اولویت در خرید» در نظام کامن لا و حقوق نوشته با نظام حقوقی ایران

حق اولویت در خرید، صاحبان حق را قادر می سازد تا بتوانند مال مورد حق را که فروخته شده یا اینکه در حال فروش می باشد، به مالکیت خود درآورند. بررسی این حق در حقوق سایر کشورها می تواند در حقوق داخلی راهگشا باشد. این تحقیق به روش توصیفی تحلیلی گردآوری شده است. به طور خلاصه، حق اولویت«preemption right» در نظام حقوقی کامن لا به دو نوعِ «حق اولین امتناع rofr» و «حق اولین ایجاب rofo» تقسیم می شود که دارای منشا قانونی یا قراردادی می باشند. این حقوق به مرحله قبل از انعقاد قرارداد توجه دارند و با وجود کارکرد مشابه با مفهوم «حق شفعه» در حقوق داخلی، دارای تفاوت اساسی با آن هستند. نهاد حقوقی « droits de préemption» در حقوق فرانسه مشابه حق اولویت در حقوق کامن لا است. نهاد «vorerwerbsrecht» در حقوق آلمان، با نهاد «حق شفعه» قرابت بیشتری دارد. در هر دو نهاد، حق بعد از فروش مال به مشتری به وجود می آید و با اندک تسامحی می توان آن دو را یکی پنداشت. قرارداد حق شفعه و قرارداد حق اولویت به مفهومی که در کامن لا و حقوق نوشته وجود دارند، در حقوق ایران نیز معتبر هستند.

A Comparative Study of Pre-emption Right in the Common Law and Civil Law Systems and Iranian Legal System

Preemption right enables the beneficiaries so that they can own the property subject to the right which is sold or is going to be sold. Studying this right in the laws of other countries can be heuristic in domestic law. This research is conducted through a descriptiveanalytic method. Briefly speaking, preemption right in the common law legal system is divided into two types of rights namely &right of first refusal& and &right of first offer& which have legal or contractual origin. These rights are considered at the precontractual stage and despite the similar function with the concept of the right of ‘’shuf’ah’’ in domestic law, are fundamentally different it. The legal entity of &droits de preemption& in French law is similar to the &preemption right& in common law. The entity of &Vorerwerbsrecht& in German law is more close to the entity of right of &shuf’ah&. In both entities, the right is created after the sale of the property to the customer, and with a little tolerance, they can be considered the same. The contract of right of shuf’ah and the contract of preemption right as in the context of the Common Law and Civil Law are valid in law of Iran.