مطالعه تطبیقی نظام‌های جایگزین پرداخت خسارت‎‎های بدنی در حقوق ایران و انگلستان

جبران خسارات بدنی از منظر قانون گذاران بسیار با اهمیت است به نحوی که موجب ایجاد رویکرد تاسیس نظام‌های جایگزین پرداخت خسارات بدنی شده تا در مواردی که به هر علت این خسارات از سوی شخص خاطی یا بیمه گر وی جبران نشود، خود دولت این خسارات را جبران نماید. در حقوق ایران دو نهاد «بیت‏المال» و «صندوق تامین خسارت‌های بدنی» به عنوان نظام‌های جایگزین جبران خسارت‎های بدنی پیش‎بینی شده‎اند و در انگلستان مشابه این وظیفه را با برخی تفاوت ها «اداره جبران خسارت‌های ناشی از جرایم» و «اداره بیمه‌گران وسایل نقلیه موتوری» بر عهده دارند. این نظام‎ها در ایران و انگلستان از جهت شرایط و موارد جبران خسارت قابل مقایسه هستند و در این مقاله موارد مذکور به شیوه توصیفی تحلیلی و به صورت تطبیقی مورد بررسی قرار می‎گیرند. در انگلستان برای جبران خسارت‎های بدنی توسط نظام‌های جایگزین پرداخت خسارت‎های بدنی شرایط متعددی پیش‎بینی شده است که برخی از شرایط مزبور، در ایران نیز از شرایط جبران خسارت محسوب می‎شود؛ لکن بیشتر این شرایط، در ایران از شرایط دریافت خسارت محسوب نمی‎گردد؛ لذا مشاهده می‎شود رویکرد حقوق ایران برای پرداخت خسارت‎های بدنی، رویکردی سهل‏گیرانه‎تر است. در حقوق ایران، برای تعیین مسئولیت بیت‏المال عمدتاً به منشا خسارت توجه شده است؛ نظیر خطایی بودن قتل یا اشتباه قاضی، همچنین در مواردی که جبران خسارت‌های ناشی از حوادث رانندگی بر عهده صندوق تامین خسارت‌های بدنی گذاشته شده است، عمدتاً همین دیدگاه دنبال می‎شود؛ لکن در حقوق انگلستان به جای توجه به منشا زیان، به شرایط و اوضاع و احوال حادثه توجه می‎گردد.

A Comparative Study of Alternative Systems of Compensation for Physical Damages in Iranian and English Laws

In the legislator’s point of view, compensation for physical damages is very important in a way that it has led to the creation of alternative compensation systems for physical damages so that the government itself shall compensate for such damages in cases where such damages are not paid by the offender or the insurer for any reason. In Iranian law, Treasury and Physical damages compensation fund are established as alternative compensation systems for physical damages, and in England, Criminal injuries compensation authority and Motor insurers bureau are responsible for this task with some differences. In Iran and England, alternative compensation systems for physical damages are comparable in regarding to the conditions and items for compensation, and in this article, these issues are examined comparatively through a descriptiveanalytic method. As regards the conditions for compensation, in English law for compensating physical damages by alternative systems of compensation several conditions are predicted some of which are considered as the conditions for compensation in Iranian law; but most of these conditions are not conditions for compensation in law of Iran. Therefore, it is observed that the approach of Iranian law is an easier one for compensation of physical damages. In Iranian law, for determination of the responsibility of treasury in cases such as manslaughter or error of judges, mainly the attention is paid to the origin of the damage. In a similar vein, in cases where the Physical damages compensation fund is responsible for compensation of damages caused by traffic incidents, mostly this approach is followed. But English law, instead of considering the origin of damages, the attention is paid to the conditions and circumstances of the events.