نسبت‌سنجی درون‌مایه بیعت در اندیشه سیاسی شیعه با ماهیت و کارویژه «رای» در حقوق اساسی مدرن

در نظام سیاسی تشیّع مشارکت مردم در تاسیس و استمرار حکومت بر مفهوم بیعت بنا می‌شود که در بارزترین کارکرد خود در قالب یک قرارداد اجتماعی با کارگزاران سیاسی منعقد می‌شود. در حقوق مدرن انتخابات مهم‌ترین عنصر در تحقق نظام نمایندگی محسوب می‌شود و حاکمیت ملی از طریق نظام نمایندگی و با حق رای، توسط منتخِبین اعمال می‌شود. در مورد همسانی مفهوم بیعت با رای و انتخابات اختلاف‌نظر وجود دارد، و حل این اختلاف به بررسی ماهیت بیعت باز می گردد. از دیدگاه فقه شیعی بیعت را می‌توان به‌عنوان یک عقد لازم و مستقل درنظر گرفت که فقط جنبه تاکیدی دارد و تاسیس تکلیف برای مسلمان نمی‌نماید؛ در واقع حق تعیین سرنوشت مردم در چارچوب رجوع به ولایت اعمال می‌شود و امّت مجاز به قبول ولایت فرد دیگری غیر از ولیّ نیست و مردم فقط وظیفه کشف ولیّ بر اساس شاخصه‌های موجود و بیعت با او را دارا هستند. برخلاف انتخابات که مردم با حق تعیین سرنوشت، هرکسی را می‌توانند بر سرنوشت خود حاکم یا عزل نمایند و رای مردم مستقلاً، فی‌نفسه و به‌صورت کامل مشروعیت‌بخش محسوب می‌شود و منحصراً اراده مردمی، ایجادکننده شاخصه‌های موردنیاز در نماینده است.

Evaluating the Relationship between the Content of Bey’at in the Political Thought of Shia with the Nature and Function of Vote in Modern Constitutional Law

In the political system of Shia, popular participation in establishment and continuity of government is based on the concept of Bey’at, which in its most prominent model is concluded in the form of a social contract with political agents. In modern law, election is the most significant element in the realization of the representation system and national sovereignty is exercised through representation system and right to vote by electing ones.  There is a disagreement regarding the likeness of Bey’at withvote and election the settlement of which is dependent upon the examination of the nature of Bey’at. From the viewpoint of Shia jurisprudence, Bey’at can be considered as a binding and independent contract which only implies emphasis and does not set up a duty for Muslims. In fact, the right of people to selfdetermination is exercised in the framework of referring to the Welayatand Ummat (Islamic community) is not allowed to accept the Welayat of another person other than Imam(the competent Islamic ruler).  People are obliged to discover the Imam in accordance with the existing indicators and do Bey’at with him. It is unlike election in which people can rule anyone upon their destiny through the right to selfdetermination, and the vote of the people independently, intrinsically and perfectly is regarded to be legitimatizing, and the will of the people exclusively establishes the required criteria in the representative.