ارزیابی روند تغییرات لکه‌های گیاهی مراتع نیمه‌استپی با استفاده از متریک‌های سیمای سرزمین

الگوی سیمای سرزمین و تغییرات متناظر آن، بازتابی جامع از بوم شناسی محیط زیست است. فرایندهای اکولوژیکی موجود در مقیاس‌های متفاوت موجب تکه تکه شدن و ازهم گسیختگی ساختارهای سیمای سرزمین می‌شوند و عامل تغییر در توزیع مکانی و سرنوشت لکه های موجود در آن هستند. لکه های گیاهی، بخش نسبتا همگنی از سیمای سرزمین هستند که پاسخ متفاوتی به اختلالات طبیعی و اقدامات مدیریتی دارند و گویای پیشینه مدیریت حاکم بر منطقه هستند. استفاده از روش های آشکارسازی برای تعیین روند تغییرات الگوی پراکندگی با گذشت زمان در یک اکوسیستم، ضروری به نظر می رسد. متریک های سیمای سرزمین یکی از مهم ترین روش های آشکارسازی است که زمینه کمی سازی ساختار و الگوی مکانی سیمای سرزمین را فراهم می کند و ماهیت پراکندگی و توزیع اجزای ساختاری آن را قابل مقایسه می سازد. پژوهش حاضر با هدف بررسی روند تغییرات الگوی لکه های گیاهی شهرستان بروجن که در یک چشم‌انداز ناهمگن در زاگرس مرکزی واقع شده است، صورت گرفت. بدین منظور از تصاویر ماهواره لندست مربوط به سال های 1990 و 2019 استفاده شد و سپس نسبت به طبقه بندی در نرم افزار idrisi terrset اقدام شد. این امر منجر به تولید نقشه های طبقه بندی با لکه‌های متنوع و قرارگیری آن ها در هفت کلاس‌ متفاوت از نظر جامعه گیاهی شده است. به منظور کمی سازی الگوی سیمای سرزمین در سطح کلاس، متریک های ca، pland، ed، te، enn-mn و shape-mn با استفاده از نرم افزار fragstats محاسبه شدند. نتایج حاکی از کاهش تخریب و افزایش پایداری لکه ها در کلاس های astragalus verus، astragalus verus-bromus tomentellus و astragalus verus-stipa hohenackeriana است. از طرفی، سیمای سرزمین پوشش یافته توسط کلاس های bromus tomentellus، bromus tomentellus-stipa hohenackeriana و stipa hohenackeriana روند افزایشی داشته که این امر نشان‌دهنده گسترش کلاس ها و کاهش ازهم گسیختگی آن ها بوده است. نتایج همچنین نشان می دهد که به جز کلاس bromus tomentellus که نشان از افزایش پیچیدگی و شکل نامنظم لکه های آن است، روند تغییرات سایر کلاس ها نزولی بوده و بیانگر ساده تر و منظم تر شدن شکل لکه های هر کلاس در طول بازه زمانی مورد بررسی است.

evaluating the change process of vegetation patches of semi-steppe rangelands using landscape metrics

the pattern of the landscape and its corresponding changes is a comprehensive reflection of the ecology of the environment. the existing ecological processes in different scales cause the fragmentation and disintegration of the landscape structures and cause changes in the spatial distribution and fate of the patches in it. plant patches are a relatively homogeneous part of the landscape, which have different responses to natural disturbances and management actions, and indicate the history of the management governing the region. it seems necessary to use detection methods to determine the process of changes in the distribution pattern with the passage of time in an ecosystem. landscape metrics are one of the most important detection methods that provide the basis for quantification of the structure and spatial pattern of the landscape and make the nature of dispersion and distribution of its structural components comparable. the present study was conducted with the aim of investigating the process of changes in the pattern of plant patches in broujen city, which is located in a heterogeneous landscape in central zagros. for this purpose, landsat satellite images from 1990 and 2019 were used and then classified in idrisi terrset software. this has led to the production of classification maps with various patches and placing them in seven different classes in terms of the plant community. in order to quantify landscape pattern at the class level, ca, pland, ed, te, enn-mn, and shape-mn metrics were calculated using fragstats software. the results indicate a decrease in degradation and an increase in patch stability in the astragalus verus, astragalus verus-bromus tomentellus, and astragalus verus-stipa hohenackeriana classes. on the other hand, the landscape covered by bromus tomentellus, bromus tomentellus-stipa hohenackeriana, and stipa hohenackeriana classes has been increasing, which shows the expansion of the classes and the reduction of their disintegration. the results also show that except for the bromus tomentellus class, which shows the increase in complexity and the irregular shape of its patches, the trend of changes in other classes is downward, and it shows that during the period under investigation, the shape of the patches of each class becomes simpler and more regular.