مطالعه گیاه‌شناسی درخت ارس در منطقه گوی‌نیک جرگلان (استان خراسان شمالی)

شناخت ارتباط بین پوشش گیاهی و عوامل محیطی در مدیریت بهتر اکوسیستم یک منطقه موثر است. در این تحقیق شاخص‌های مولکولی، ریخت‌شناسی، گرده‌شناسی و آناتومی گونه  juniperus excelsa در استان خراسان شمالی، منطقه گوی‌نیک جرگلان، مورد ارزیابی قرار گرفت. با استفاده از نشانگر هسته‌ای (its)، به مقایسه توالی این تاکسون با توالی‌های موجود در بانک ژنومی ncbi پرداخته شد. تکامل هم‌نوا از طریق نوترکیبی و یا تبادل ژنی نابرابر باعث هم‌گرایی تکرارهای توالی‌هسته‌ای شده است. شاخص‌های ریخت‌شناسی مخروط ماده و بذر مطالعه شد. دانه گرده توسط دستگاه میکروسکوپ نوری (lm) و میکروسکوپ الکترونی نگاره (sem) بررسی شد. نتایج نشان داد که تمامی دانه‌های گرده منفرد، تک‌شیار سطحی از نوع ulcurate، نامتقارن و از نظر اندازه کوچک بودند. از لحاظ شکل کروی کشیده (prolate spheroidal)  با تزئینات اگزین دانه دانه (granulate) می‌باشند. طرح کلی گرده‌ها در lm، دایره‌ای با سطح صاف و بدون فرورفتگی است ولی در دانه گرده مورد بررسی در میکروسکوپ الکترونی sem به صورت نامنظم و دارای فرورفتگی‌هایی هستند. در مطالعات تشریحی برش عرضی ساقه و برگ بررسی شد. نتایج مطالعات تشریحی برگ نشان داد که در گونه j. excelsa میانگین طول بیرونی روزنه 28.47 میکرومتر و طول درونی آن 17.18 میکرومتر است. هم چنین میانگین عرض بیرونی روزنه  13.66 میکرومتر و عرض درونی روزنه 4.87 میکرومتر محاسبه شد. تراکم روزنه در واحد 136 (mm2) است. در برش‌عرضی سطح مقطع ساقه‌ نازک ارس در سرشاخه‌ها شکلی دایره‌ای دارد؛ زیرا میانگین قطر طولی و عرضی آن تفاوت چندانی با هم ندارند. میانگین قطر بزرگ برش عرضی 286.3 میکرومتر و قطر کوچک برش عرضی 278.5 میکرومتر و میانگین ضخامت پوست 201.8 میکرومتر است. در بحث احیاء و تکثیر گونه‌های در خطر انقراض، پیدا کردن مکان طبیعی مناسب برای تولید و پرورش این نوع از گونه‌ها، اهمیت به‌سزایی دارد. لذا اگر در زمینه حفاظت از گونه‌ j. excelsa غفلت صورت گیرد به خاطر سهولت دسترسی عوامل انسانی به این منطقه، خطر نابودی، آن‌ها را نیز هم‌چون سایر گونه‌های گیاهی کمیاب، تهدید می‌کند. 

botanical study of juniperus in goinik jargalan (north khorasan province)

understanding the relationship between vegetation and environmental factors is effective in better managing the ecosystem of an area. in this research, the molecular, morphological, pollinological and anatomical indices of juniperus excelsa in north khorasan province, goinik jargalan region were evaluated. using the nuclear marker (its), the sequence of this taxon was compared with the sequences in the ncbi. homologous evolution through recombination or unequal gene exchange has caused the convergence of nuclear sequence repeats. morphological indices of female cone and seed were studied. pollen grains were examined by light microscope (lm) and scanning electron microscope (sem). the results showed that all single pollen grains were ulcurate type, asymmetrical and small in size. they are prolate spheroidal with granulate exine. the outline of the pollen in lm is circular with a smooth surface and no holes, but in the pollen grains examined in the sem, they are irregular and have holes. transverse section of stem and leaf was examined in anatomical studies. the results obtained from leaf anatomical studies showed that in j. excelsa species, the average external length of stomata is 28.47 micrometers and its internal length is 17.18 micrometers. also, the average external width of the aperture was 13.66 µm and the internal width of the aperture was 4.87 µm. the density of the stomata in the unit is 136 (mm2). in the transverse section, the cross-section of juniperus stem has a circular shape in the top branches, because the average longitudinal and transverse diameters of the region do not differ much. the average diameter of the large cross section is 286.3 µm and the small diameter of the cross section is 278.5 µm and the average thickness of the skin is 201.8 µm. in the discussion of restoration and reproduction of endangered species, finding a suitable natural place for the production and breeding of these species is very important. therefore, if the protection of j. excelsa species is neglected due to the easy access of human factors to this area, the risk of destruction threatens them as well as other rare plant species.