بررسی ویژگیهای رویشگاهی و واکنش گونه مرتعی جعفری فرنگی کوهستانی (chaerophyllum macropodum boiss. ) به عوامل محیطی با استفاده از روش آنالیز تطبیقی متعارفی (cca) و مدل‌‌جمعی تعمیم‌‌یافته (gam) در مراتع استان مازندران

شناخت ویژگی‌‌های اکولوژیکی گونه‌‌های ‌‌گیاهی و چگونگی واکنش آنها به عوامل محیطی، اطلاعات لازم را برای مدیریت پوشش‌‌گیاهی و اصلاح مراتع،‌ فراهم می‌‌آورد. گونه جعفری فرنگی کوهستانی(chaerophyllum macropodum  boiss. )  از گونه هایی است که از لحاظ ارزشهای دارویی و علوفه ای دارای اهمیت است. از این رو ، نیازهای اکولوژیک این گونه با تاکید بر تعیین عوامل ‌‌اکولوژیک موثر بر تغییرات پوشش‌‌ گیاهی و بررسی واکنش این گونه به تغییرات عوامل اکولوژیکی، با استفاده از روش cca  (آنالیز تطبیقی‌‌متعارفی) و gam ( مدل‌‌جمعی تعمیم‌‌یافته) و داده های ویژگی های شیمیایی و فیریکی خاک و پوشش گیاهی در مناطق رینه لاریجان، لاوش در ارتفاعات شهرستان نور و تنگه گلو در ارتفاعات کلاردشت در استان مازندران در سالهای 1398 تا 1400، انجام گردید. نتایج حاصل از آنالیز تطبیقی متعارفی نشان داد که عوامل ارتفاع از سطح دریا، جهت جغرافیایی، فسفر، کربن آلی، ماده آلی، اسیدیته، هدایت الکتریکی، رطوبت اشباع خاک و آهک، به ترتیب با بیان 5.9، 5.6، 2، 2، 1.8، 1.7، 1.7، 1.6 و 1.3 درصد از واریانس موجود در ترکیب گیاهی، نقش مهمی در تغییرات پوشش گیاهی در رویشگاه های مورد مطالعه داشتند. نتایج نشان داد که منحنی واکنش گونه به میزان فسفر و پتاسیم،  کاهشی  بوده و با افزایش این عناصر از درصد پوشش گونه کاسته می شود. الگوی واکنش این گونه  به درصد سیلت، درصد شن، درصد ماده آلی، درصد کربن آلی، درصد ازت ، آهک و جهت شیب از منحنی زنگوله ای  پیروی کرده و حد بهینه رشد آن برای هر یک از این عوامل به ترتیب 20 درصد، 55 درصد، 5 درصد، 3 درصد، 0.4 درصد، 5 درصد و جهت های شمال و شمال غرب است. مطالعه واکنش  گیاه چعفری فرنگی  در امتداد شیب عوامل توپوگرافی و خاک، اطلاعاتی در مورد ویژگی های اکولوژیک و رویشگاهی و واکنش گونه به این عوامل محیطی، ارائه داد که می‌‌تواند در عملیات اصلاح مراتع در مناطق مشابه، مورد توجه قرار گیرد. 

the study of habitats properties and response pattern of (chaerophyllum macropodum boiss. ) to environmental factors by using canonical correspondence analysis (cca) and generalized additive model in rangelands of mazandaran province

knowing the ecological characteristics of plant species and their response to environmental factors provides the necessary information for managing vegetation and improving of rangelands. chaerophyllum macropodum boiss. is one of the species that is important in terms of medicinal and forage values. therefore, the ecological needs of this species were investigated with emphasis on determining the ecological factors affecting vegetation changes and the response of this species to changes in ecological factors using cca (conventional comparative analysis) and gam (generalized collective model) methods. in this research, the data of chemical and physical properties of soil and vegetation were investigated in the areas of rineh larijan, lawash in the highlands of noor city and tengegalou in the highlands of kelardasht in mazandaran province in the years 2019 to 2021.the results of conventional comparative analysis showed that environmental factors such as altitude, aspect, phosphorous, organic carbon, organic material, ph, ec, %sand, saturated moisture percentage and lime of soil, respectively with the expression of 5.9, 5.6, 2, 2, 1.8, 1.7, 1.7, 1.6 and 1.3 percent of the variance in plant composition had an important role in the changes of plant cover in the studied habitats. the response of the species to the amount of phosphorus and potassium follows the monotonic decrease model. the response of species to the percentage of silt, sand, organic material, organic carbon, nitrogen,line and aspect  follows the bell model (unimodal) and the optimal growth limit for each of these factors, it is 20%, 55%, 5%, 35,0.45 and north and westnorth slopes. the study of the response of the species to environmental and soil factors provided valuable information to determine the ecological needs of this species, which can be taken into consideration in the operation of rangelands improvement in similar areas.