تحلیل پیشران‌های مدیریت مراتع در همه‌گیری بیماری کووید-19 در استان گلستان

مدیریت مراتع نیازمند دیدگاه نوآورانه و رهیافت های آینده نگر برای مقابله با چالش های نوظهور است. تغییر اقلیم و بیماری های جدید از جمله این چالش ها هستند که لازم است با توجه به تاثیر آن ها، راهبردهای مناسب برای آینده مراتع پیش بینی شود. هدف تحقیق حاضر شناسایی پیشران های مدیریت مراتع در شرایط همه گیری کووید-19 بود. بدین منظور و با روش توصیفی-تحلیلی و تحلیل اثرات متقابل به بررسی برهمکنش این بیماری با مولفه های اصلی مدیریت مراتع (مرتعدار، دام، مرتع) پرداخته شد. پس از تدوین 24 عامل موثر بر مدیریت مراتع با فنون کیفی، اطلاعات مورد نیاز با پرسشنامه از 30 نفر از کارشناسان و خبرگان مرتعدار در سطح استان گلستان که در پاییز سال 1400 به روش هدفمند انتخاب شدند، جمع آوری و با نرم افزار micmac تجزیه و تحلیل گردید. نتایج بیانگر وضعیت بی ثبات (ناپایدار) سیستم مدیریت مراتع استان گلستان بود. بر اساس میزان اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم عوامل، مهم ترین پیشران های مدیریت مراتع شامل شش عامل مربوط به مولفه «مرتعدار»، دو عامل مربوط به مولفه «مرتع» و یک عامل مربوط به مولفه «دام» می شدند که به ترتیب عبارتند از: «احساس مالکیت مرتع در مرتعداران»، «سطح دانش و مهارت مرتعداران»، «تاج پوشش و تولید علوفه مرتع»، «پایبندی به اصول مرتعداری»، «مشارکت و کار گروهی مرتعداران»، «سهم مرتع در معیشت مرتعدار»، «امنیت شغلی مرتعداران»، «مدت حضور دام در مرتع» و «وجود آب شرب در مرتع». این در حالی بود که همه گیری بیماری کووید-19 به عنوان یک عامل در مدیریت مراتع در نیامده بود؛ زیرا نه بر سیستم مدیریت مراتع تاثیرگذار بود و نه از سایر عوامل این سیستم تاثیر پذیرفته بود. با توجه به یافته ها، سناریوی مناسب برای آینده تدوین و پیشنهادهای کاربردی ارائه شدند.  

analysis of rangeland management drivers in covid-19 pandemic in golestan province

management of rangelands requires an innovative perspective and forward-looking approaches in a way that can face the challenges of the present age. climate change and new diseases are examples of challenges for which it is necessary to predict appropriate strategies for the future of rangelands according to their impact. this research aimed to identify the drivers of rangeland management in the covid-19 pandemic period. for this purpose, the interaction of covid-19 disease with the main components of rangeland management (pastoralist, livestock, and rangeland) was investigated with the descriptive-analytical method and mutual effects analysis technique. after preparing a 24-item list of influential factors on rangeland management with qualitative approaches, the required information was collected by the questionnaire using the purposeful sampling method from 30 rangeland experts and rangeland exploiters elites in golestan province in autumn, 2021. data were analyzed using micmac software. the results showed the unstable situation of the rangelands management system in golestan province. based on the degree of direct and indirect effect of the factors, the most important drivers of rangeland management included six factors related to the pastoralist component, two factors related to the rangeland component, and one factor related to “livestock” component which were respectively: pastoralist’s sense of ownership of the range, pastoralist’s knowledge and skill level, vegetation cover and fodder production of the rangeland, adherence to the principles of range management, participation and teamwork of the pastoralist, proportion of the rangeland in the livelihood of the pastoralist, job security of the pastoralist, duration of livestock presence in rangeland , and existence drinking water in the rangeland. furthermore, the covid-19 pandemic was not a factor in rangeland management because it did not affect the rangeland management system, nor was affected by other factors. according to the findings, a scenario for managing ranges in golestan province was developed and practical suggestions were presented.