شناسایی محرکه‌های اثرگذار بر تغییر کاربری اراضی جنگلی استان گلستان بر اساس نظر کارشناسان و نیروهای حفاظتی

جنگل زدایی و تغییر کاربری اراضی جنگلی به عنوان یک بحران جهانی مطرح است که روند رو به رشد و نگران کننده ای داشته است. عوامل مختلفی به صورت ترکیبی بر تغییر کاربری اراضی تاثیر دارند و پیامدهای متنوعی را به وجود می آورند. در همین راستا تحقیق حاضر با هدف تحلیلی بر محرکه های اثرگذار و پیامدهای تغییر کاربری اراضی جنگلی استان گلستان بر اساس نظر کارشناسان و نیروهای حفاظتی انجام شد. جمعیت مورد مطالعه در تحقیق حاضر دربرگیرندۀ کارشناسان، نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی و قرقبانان جنگل ها در استان گلستان است که 100 نفر از آن ها به عنوان نمونه به شیوۀ گلوله برفی هدفمند در 10 شهرستان انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی آن با استفاده از نظرات کارشناسان منابع طبیعی و پایایی آن با محاسبۀ ضریب آلفای کرونباخ انجام گرفت. اطلاعات جمع آوری شده با نرم افزارهای spss25 و smart pls3 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد، دو عامل ضعف های قوانین و مقررات و خلاهای اجرایی آن  (0.000= ρ، 0.608= β و 24.110= t) و ضعف های سازمانی و مدیریتی (0.000= ρ، 0.530= β و 15.401= t) قوی ترین تاثیر مثبت و معنی دار را بر تغییر کاربری عرصه های جنگلی استان گلستان دارند. یافته ها حاکی از آن است که تغییر کاربری جنگل ها بیشتر متاثر از روش های  با رویکرد بهره برداری غیرقانونی با ضریب مسیر 0.833 در سطح 99 درصد اطمینان بوده است. با توجه به نتایج، اصلاح و رفع تناقضات قانونی و تصویب قوانین ضروری جدید و متناسب نمودن مجازات ها با نوع و میزان جرائم متخلفان، تسریع و کوتاه تر نمودن فرآیند رسیدگی به تخلفات تخصصی منابع طبیعی، و همچنین اصلاح تشکیلات سازمانی و انتصاب مدیران مجرب و جسور به منظور اخذ تدابیر لازم در جهت پیشگیری از بهره برداری های غیرمجاز، از مهم‌ترین پیشنهادهای تحقیق حاضر در راستای کاهش میزان تغییر کاربری اراضی جنگلی است. 

investigating the driving forces affecting forest land-used change in golestan province based on the opinion of experts and protection forces

deforestation and land-use changes in the forest are considered as a global crisis that has had a growing and worrying trend. various factors have a combined effect on land use change and create various consequences. in this regard, the present research was conducted to analyze the influencing factors of forest land use change in golestan province based on the opinion of experts and conservation forces. the population studied in the current research includes experts, forces of the natural resources protection unit, and forest rangers in golestan province, of which 100 people were selected as a sample in 10 cities. the data collection tool was a researcher-made questionnaire, the validity of which was tested using the opinions of natural resources experts. its reliability was calculated by cronbach’s alpha coefficient. the collected data were analyzed with spss25 and smart pls3 software. the results showed that two factors of the weaknesses of laws and regulations and their implementation gaps (ρ=0.000, β=0.608 and t=24.110) and organizational and managerial weaknesses (ρ=0.000, β=0.530 and t=15.401) have the strongest positive and significant effect on the change of use of forest areas in golestan province. the findings indicate that the change of forest use was more affected by illegal exploitation methods with a path coefficient of 0.833 at the 99% confidence level. according to the obtained results, correcting and removing legal contradictions and approving new necessary laws and matching the punishments to the type and amount of crimes committed by the offenders, speeding up and shortening the process of dealing with specialized violations of natural resources, as well as reforming organizational structures and appointing experienced and courageous managers in order to taking the necessary measures to prevent unauthorized exploitation is one of the most important suggestions of the present research in order to reduce the rate of forest land use change.