ارتباط بین تراکم جمعیت ملخ مراکشی (dociostaurus maroccanus) و برخی خصوصیات گیاهی در مراتع استان گلستان (مطالعه‌ موردی: مراتع قره‌قر بزرگ)

ملخ مراکشی (dociostaurus maroccanus thunberg) یکی از مهم‌ترین گونه‌های ملخ در ایران و بسیاری از نقاط دیگر جهان است که همه ساله خسارات زیادی به مراتع و محصولات کشاورزی وارد می‌کند. ازآنجاکه بخش مهمی از چرخه زندگی این آفت در مراتع سپری می‌شود، شناخت رابطه بین تراکم جمعیت آن و ویژگی‌های گیاهان مرتعی، در برنامه‌های مرتع‌داری و کنترل ملخ حائز اهمیت است. مراتع قره‌قر بزرگ در استان گلستان یکی از کانون‌های مهم فعالیت ملخ مراکشی است که همه ساله بخش‌هایی از آن مورد حمله این آفت قرار می‌گیرد. این مطالعه در فروردین 1399 و در زمان حضور ملخ در مراتع این منطقه انجام شد و طی آن، رابطه بین تراکم ملخ مراکشی و ویژگی‌های بیوفیزیکی پوشش گیاهی در مراتع این منطقه بررسی گردید. تراکم ملخ مراکشی با استفاده از پلات‌های یک مترمربعی و به شکل تصادفی سیستماتیک در سه سایت با تراکم‌های مختلف ملخ (بدون آلودگی به ملخ و با آلودگی‌های متوسط و زیاد) برآورد شد. ویژگی‌های گیاهی شامل درصد تاج پوشش، تراکم و ارتفاع پایه گیاهی به تفکیک فرم رویشی (گندمیان و پهن‌برگان) در هر پلات برآورد شد. همبستگی بین خصوصیات گیاهی و تراکم جمعیت ملخ با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون ارزیابی شد. نتایج نشان داد که بین تراکم جمعیت ملخ مراکشی و درصد تاج پوشش، تراکم و ارتفاع گندمیان همبستگی مثبت و معنی‌داری (به ترتیب با ضرایب تبیین 0.41، 0.45 و 0.34) وجود داشت و این ملخ زیستگاه‌هایی را که پوشش گیاهی غالب آنها گندمیان بودند، ترجیح داد. با این حال، در تفسیر نتایج باید دقت شود؛ زیرا ممکن است ترکیبی از عوامل محیطی مانند بافت خاک، میزان رطوبت و ایجاد سایه باعث ترجیح رویشگاه‌های گندمیان توسط ملخ مراکشی شده باشند. نتایج این پژوهش می‌تواند در پروژه های بوته‌کاری یا اصلاح مراتع و نیز در برنامه‌های مبارزه با ملخ مراکشی و یافتن مناطق با آلودگی شدید به این آفت، سودمند باشند.

relationship between moroccan locust (dociostaurus maroccanus) population densities and rangeland plant properties in qaraqar-bozorg rangelands of golestan province: a case study

the moroccan locust (dociostaurus maroccanus thunberg) is one of the most important species of locusts in iran and many parts of the world, which causes great damage to pastures and agricultural products every year. since a main part of the life cycle of this insect is spent in pastures, recognizing the relationship between locusts and plant properties are important in the rangeland management and locust control programs. the qaraqar-bozorg region in golestan province is one of the centers of moroccan locusts, parts of which are attacked by this pest every year. the present study - it was done in april 2019- investigates the relationship between moroccan locust density and biophysical properties of the main vegetation types in this region. moroccan locust densities were estimated using randomly-systematic plotted samples of 1 square meter at three sites of (without, medium and high locust density) in qaraqar-bozorg rangelands. plant properties based on main vegetative forms (grass and forbs) including canopy cover percentage, density and their heights were estimated in each plot. the correlation between quantities of main vegetative forms and locust density was then tested using pearson correlation coefficient. the results showed a significant positive correlation between locust densities and the canopy cover percentage, density and height of the grass vegetative forms (with coefficient of determinations of 0.41, 0.45 and 0.34, respectively). results also showed that moroccan locust prefers habitats that grasses are dominant. care should be taken in interpreting the results merely based on the preference of vegetation types by moroccan locust. it seems the combined effect of environmental factors in dominated grass habitats such as soil texture, moisture availability and shade cast might have an effect on the preference of grass habitats by moroccan locust in the study area. this results can be useful in planting projects or rangeland improvement, as well as in control programs of moroccan locust and in finding highly infested areas with this pest.