بررسی روند زوال بلوط در درختان با ابعاد تاج متفاوت در جنگل‌های استان کردستان (مطالعه موردی: شهرستان بانه)

زوال درختان بلوط، یکی از مهم‌ترین معضل‌های مدیریتی در حوزه جنگل‌های زاگرس است و اولین نشانه‌های آن در تاج درختان ظاهر می‌شود. هدف از این مطالعه بررسی روند زوال درختان بلوط با ابعاد تاج متفاوت در جنگل‌های شهرستان بانه (شمال غرب استان کردستان) است. برای اجرای این مطالعه، چهار رویشگاه‌ در دامنه‌های شمالی (رویشگاه‌های سارکی و میرحسام) و جنوبی (بلوه و گندمان) در شهرستان بانه انتخاب شدند. در هر رویشگاه‌ قطعات نمونه شناور (با 100 درخت) انتخاب گردید و درختان شماره‌گذاری و ثبت شدند (دو قطر بزرگ و کوچک تاج درختان). تاج درختان به هشت طبقه تقسیم شد. در پایان تابستان هر سال (سال‌های 1398 و 1399) وضعیت قرارگیری درختان در طبقه‌های پنج‌گانه بررسی و ثبت شد. از میانگین وزنی کدهای زوال برای مقایسه سرعت زوال در دو سال متوالی و از آزمون نا پارامتری ویلکاکسون برای مقایسه کدهای زوال در طبقه‌های سطح تاج در دو سال متوالی استفاده شد. نتایج آزمون ویلکاکسون نشان داد که در چهار رویشگاه‌ مورد پژوهش، بین کدهای زوال از سال 1398 به 1399 اختلاف معنی‌دار وجود داشت. در رویشگاه‌های سارکی و بلوه (زوال)، بیشترین سرخشکیدگی و خشکیدگی تا 50 درصد در طبقات سطح تاج 11 و 17 مترمربع مشاهده شد. یافته ها مشخص کرد که در رویشگاه‌های شاهد (میرحسام و گندمان)، بیشترین افزایش درختان سر خشکیده در طبقه‌های سطح تاج 5 و 11 مترمربع وجود داشت. نتایج بررسی میانگین وزنی کدهای زوال چهار توده نشان داد که بیشترین افزایش زوال به ترتیب در طبقه سطح تاج 11 مترمربعی رویشگاه‌ سارکی (با 0.67 افزایش) و  طبقه 5 مترمربع بلوه (با 0.33 افزایش مشاهده شد و بیشترین زوال در دامنه جنوبی مشاهده شد. برای مدیریت توده‌های جنگلی در منطقه موردپژوهش، پیشنهاد می‌شود تمرکز عملیات پرورشی و حذف سرشاخه‌های خشکیده بر درختان با ابعاد کوچک تا متوسط متمرکز گردد (درختان با سطح تاج تا 25 مترمربع) و  روند زوال درختان بلوط در منطقه مورد مطالعه، پایش گردد. 

analysis of annual oak mortality changes in different crown dimensions in arasbaran forests, kurdistan province: a case study of baneh county

ecophysiography is the study of the relationship between physiography and the ecosystem, which forms the basis for planning processes to study the characteristics of terrestrial systems. with the current state of ecosystems and the increase in natural disasters, the assessment of ecophysiographic features is crucial for solving ecosystem problems and providing better ecosystem services. this study aimed to analyze the relationship between the quantitative characteristics of trees and physiographic factors in slope aspects and elevation ranges in oak and hornbeam-dominated stands in arasbaran. data was collected from six square sample plots with dimensions of 100 m ×100 m in three altitude ranges and two slope aspects. the study found that the elevation and slope aspects did not significantly affect the diameter and basal area of trees, but had a significant impact on tree height, average canopy diameter, and canopy area. the northwest slope was more homogeneous in all studied features, while the northeast slope showed more changes. trees from the valley to the peak had a significant increase in height and canopy. the study also revealed a significant correlation between the diameter and basal area, and the canopy area and average canopy diameter. the study showed that ecophysiographic factors affected some quantitative characteristics of oak-hornbeam stands in arasbaran, and the trees had significant changes due to the nature of the tendency to adapt to the environment. the study also demonstrated the interaction effects of aspects and elevation ranges on stand characteristics. canopy area and average canopy diameter had a significant difference, while other characteristics did not show any significant difference.