بررسی تغییرات عناصر غذایی برگ درختان سالم و درختان سرخشکیده در جنگل‌های گاران مریوان و دزلی سروآباد در استان کردستان

بیشترین تجمیع عناصر غذایی ماکرو در برگ درختان صورت می‌گیرد و تغییر عناصر غذایی برگ درختان تحت تاثیر زوال و سرخشکیدگی، اطلاعات ارزشمندی را در اختیار مدیران جنگل قرار می دهد.  هدف از این پژوهش، بررسی تغییرات عناصر غذایی برگ در درختان سالم و دارای سر خشکیدگی در جنگل‌های شهرستان های مریوان و سروآباد در استان کردستان است. برای انجام پژوهش، سایت های گاران (دارای زوال در شهرستان مریوان) و دزلی (توده شاهد و سالم در شهرستان سروآباد) در نظر گرفته شدند. در هر دو رویشگاه، درختان در دو دامنه شمالی و جنوبی انتخاب شدند. در توده‌های زوال، 5 درخت سالم و 5 درخت سرخشکیده (درکل 30 درخت شامل 10 درخت در توده شاهد و 20 درخت در توده‌های زوال) انتخاب و شماره‌گذاری شدند. نمونه برداری برگ درختان در هفته اول مرداد سال‌های 1398 و 1399 انجام شد و از هر درخت 20 برگ (از چهار جهت تاج) به‌عنوان یک نمونه مرکب برگ تهیه شد. نمونه‌های برگ خشک و آسیاب شده و با استفاده از روش هضم تر، درصد عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم آنها اندازه‌گیری شد. با توجه به نرمال بودن داده‌ها، برای تحلیل آنها از آزمون‌های مولفه ای تجزیه واریانس یک‌طرفه، دانکن و  t جفتی استفاده شد. نتایج نشان داد که مقدار نیتروژن در توده‌های درگیر زوال بیشتر از توده شاهد بود و برای عناصر فسفر و پتاسیم، مقدار این عناصر در توده شاهد بیشتر از توده درگیر زوال و دارای سر خشکیدگی بود. بیشترین کاهش نیتروژن و فسفر در درختان سرخشکیده در دامنه شمالی و جنوبی مشاهده شد و آزمون تجزیه واریانس یک‌طرفه تایید کننده معنی‌دار بودن اختلاف عناصر پتاسیم (سال 1398) و فسفر (سال 1399) در شش گروه درختان مورد پژوهش بود. از سوی دیگر، تغییرات عناصر غذایی از نمونه‌های برگ سال 1398 به 1399، برای نیتروژن و فسفر دارای روند نزولی و برای پتاسیم دارای روند افزایشی بود و آزمون t جفتی، تائیدکننده معنی‌داری بودن تغییر عناصر غذایی برگ درختان در دو سال متوالی بود. به کاهش عناصر فسفر و پتاسیم در توده‌های جنگلی دارای سر خشکیدگی در کوتاه‌مدت اقدام به محلول‌پاشی عناصر غذایی (نیتروژن، فسفر و پتاسیم) شود و در بلندمدت با احیا و توسعه جنگل همراه و به کارگیری سامانه‌های سطوح آبگیر و قرق زمینه احیاء اکوسیستم فراهم شود.

changes in leaf nutrients of healthy and withered trees in garan and dezlei forests in kurdistan province

most macronutrient accumulation occurs in tree leaves and there is a strong relationship between leaf nutrient change and tree decline. the aim of this study was to investigate the changes in leaf nutrients in healthy and withered trees in the forests of marivan and sarvabad county in kurdistan province. for this purpose, garan (marivan) with declining trees were selected as unhealthy site, while dezli (sarvabad) was determined as a control site containing heathy trees. in both sites, trees were selected on the northern and southern slopes, where five healthy trees and five withered trees (totally, 30 trees including 10 trees in control and 20 trees in declining stands) were selected and numbered. 20 leaves were harvested from the four sides of a tree crown in the first week of august 2019 and 2020. the concentrations of nitrogen (n), phosphorus (p) and potassium (k) were measured using digestion method. due to the normality of the data, one-way analysis of variance, duncan and paired t-test were used to analyze these data. the results showed that the amount of n in the decline site was higher than that in the control site. in contrast, leaf p and k contents in tress of control was significantly higher that decline stands. and potassium elements, the amount of these elements in the control mass was higher than the decaying mass and had drought. the highest reduction of n and p were observed in withered trees in the northern and southern slopes and one-way analysis of variance test confirmed the significance of the difference between k (2019) and p (2020) in the six groups of studied trees. on the other hand, changes in leaf nutrients between 2019 and 2020 demonstrated a decreasing trend for n and p and an increasing trend for k, where the paired t-test confirmed the significant change in nutrients of tree leaves in two consecutive years. to improve p and k in decline trees, foliar application of these macronutrients could be suggested in a short-time period, and in the long run, susceptible ecosystems should be rehabilitated by reforestation with rainwater catchment system and protection systems.