تعیین زمان مناسب چرای دام از گیاهان مرتعی با استفاده از مدل دمایی روز – رشد

یکی از محوری ترین اصول مدیریت مرتع تعیین زمان مناسب چرای دام از گونه های گیاهی در مراتع است. این تعیین زمان نه تنها از آسیب رسانی به گیاه جلوگیری می کند بلکه در استفاده بهینه از تولید گیاه نیز موثر می باشد. عوامل متعددی بر روی تاریخ وقوع مراحل فنولوژیکی گیاهان موثر است. از میان عوامل موثر، رژیم حرارتی بیشترین تاثیر را روی مراحل مختلف نمو گیاهان و به تبع آن زمان بهره برداری از گیاه دارد. این تحقیق در مراتع قشلاقی استان گلستان در سال های 1394 و 1395 انجام شد و از مدل دمایی روز-رشد(growth degree days) برای بررسی مراحل رشد سه گونه مهم مرتعی artemisia sieberi، halocnemum strobilaceum و poa bulbosa ; استفاده گردید. بر این اساس تعداد 10 پایه از هر گونه انتخاب و از شروع فصل رویش ; مراحل مختلف زندگی گیاه بطور مرتب هر 15 روز یکبار بازدید گردید. داده های جمع آوری شده با استفاده از آمار اقلیمی(دما و بارندگی) تفسیر و برای هر مرحله، حرارت تجمعی لازم یا مجموع درجه روزهای رشد(gdd) محاسبه شد. نتایج نشان داد که در سه ایستگاه انتخابی اینچه برون، مراوه تپه و گنبدکاووس؛ آغاز و پایان مراحل فنولوژیکی گونه های گیاهی مرتع در این سال ها متفاوت بود و این مراحل تحت تاثیر شرایط اقلیمی به ویژه دما و بارندگی قرار داشت. طبق نتایج، شروع رشد رویشی گونه های a. sieberi و h. strobilaceium از اواخر هفته سوم تا هفته چهارم ماه اسفند و شروع رشد رویشی گونه p. bulbosa دهه اول ماه دی بود. علت متغیر بودن زمان شروع رشد رویشی، تفاوت میانگین دمای ماه ها در سال های مختلف بود. اما حرارتهای تجمعی مورد نیازِ کلیه مراحل فنولوژی گونه ها در سال های مختلف تقریباً یکسان بود بر این اساس مجموع مراحل رویشی و زایشی(رشد فعال)گونهa. sieberi 274 ; تا 280 روز، گونه ; h. strobilaceium 260 تا 273 روز ; و گونه p. bulbosa ;176 تا 193 روز متغیر است. نتایج حاصل از این مطالعه در تنظیم دوره های زمانی چرای دام از گونه های گیاهی در مناطق مختلف و تنظیم تقویم دامداری کاربردی است.

determining suitable time for exploitation/ grazing of rangeland plants using growing degree days (gdd) model

one of the key principles in rangeland management is determination of suitable times for exploitation and grazing of rangeland plants in summer and winter pasturelands. this determination of time not only prevents degradation of plant species, but also leads to optimal usage of plant yield. multiple factors affect plant phenology among which temperature regime has the highest effect on plant development and consequently exploitation and grazing of the plant. in this study, we used growing degree days (gdd) model to assess the phenology of three key rangeland plants: artemisia sieberi, halocnemum strobilaceium and poa bulbosa. initially, rangeland types were identified and determined in each region, then phenology stage, plant height, cumulative temperature, soil moisture and precipitation were measured and collected. to pick the phenology stage data, 10 individuals were selected from each species in each region and field visits started from the early march. result showed that the start and end of phenology periods were different between key plants in each region within different years. plant phenology was affected by climatic condition particularly temperature and precipitation. according to the result, the beginning of vegetative period for a. sieberi and h. strobilaceium was from mid-march to the end of march and the beginning of the vegetative period for p. bulbosa was late-december. this variation in plants phenology lied behind the variation of average monthly temperature in different years. the result of current study is applicable in adjustment of exploitation and grazing periods from plant species in different regions as well as adjustment of pastoral calendar. ;