بررسی تغییرات عناصر پرمصرف خاک و مواد معدنی گیاهان با فرم‌های رویشی مختلف در نیمه شمالی استان اردبیل

هدف از تحقیق حاضر بررسی تغییرات عناصر پرمصرف در خاک و گیاه به تفکیک فرم رویشی با تغییرات ارتفاع است. به­این منظور نمونه‌برداری از خاک و گیاه در 13 مکان در گرادیان ارتفاعی 300 تا 3300 متری در سال 1395 انجام گرفت. در هر مکان سه ترانسکت 100 متری به فاصله 50 متر از یکدیگر و در امتداد هر ترانسکت 5 پلات یک متر مربعی قرار گرفت. در هر پلات پوشش گیاهی به تفکیک فرم ‌‌رویشی گندمیان، پهن‌برگان، بوته‌ها و نمونه‌های خاک در دو عمق 0 تا 15 و 15 تا 30 سانتی‌متر برداشت شد. سپس میزان عناصر کلسیم، پتاسیم، سدیم، فسفر و نیتروژن برای نمونه‌های گیاهی به تفکیک فرم ‌‌رویشی و نمونه‌های خاک اندازه‌گیری شد. با استفاده از آزمون تجزیه واریانس یک‌طرفه مقدار عناصر پرمصرف در خاک و گیاه در طبقات ارتفاعی مختلف با یکدیگر مقایسه شد. براساس نتایج، غلظت عناصر پرمصرف خاک در طبقات ارتفاعی، دارای تفاوت معنی‎دار بود. بیش‌ترین غلظت نیتروژن در ارتفاع 3300-3000 متر (0.47 درصد)، فسفر در ارتفاع 1500-1200 متر (87.8 پی‌پی‌ام)، پتاسیم در ارتفاع 3300-3000 متر (57.6 پی‌پی‌ام)، سدیم در ارتفاع 3300-3000 متر (69.8 پی‌پی‌ام) و کلسیم در ارتفاع 3300-3000 متر (16.53 میلی اکی والان بر لیتر) است. همچنین غلظت عناصر پرمصرف در گیاه در طبقات ارتفاعی با یکدیگر متفاوتاست. بیش‌ترین غلظت نیتروژن در بوته در ارتفاع 2400-2100 متر (3.06 درصد)، فسفر در پهن‌برگان در ارتفاع 3300-3000 متر (548.2 پی‌پی‌ام)، پتاسیم در پهن‌برگان در ارتفاع 900-600 متر (400.3 پی‌پی‌ام)، سدیم در بوته در ارتفاع 600-300 متر (58.4 پی‌پی‌ام) و کلسیم در پهن‌برگان در ارتفاع 3000 متر (261.7 پی‌پی‌ام) است.  نتایج نشان داد که عناصر غذایی موجود در خاک بر میزان این عناصر در گیاهان موثر است. با توجه به اینکه تعادل در میزان عناصر غذایی در گیاهان در تغذیه دام اهمیت زیادی دارد، آگاهی از میزان این عناصر در خاک و گیاه در برخورداری دام از یک رژیم غذایی مناسب و افزایش در کمیت و کیفیت محصولات دامی موثر خواهد بود.

investigation changes of soil macro elements and minerals of plants with different vegetative life forms in the northern half of ardabil province

abstract: the aim of this study is investigating the changes of macro elements in soil and vegetation based on the different life form with changes in elevation. for this purpose, soil and vegetation sampling was performed in 13 places in the elevation gradient of 300 to 3300 meters in 2016. in each site were placed three transects of 100 meters with 50 meters distance from each other and along each transect were placed  five plots of 1m2.  in each plot, vegetation was harvested based on vegetative form including grasses, forbs and shrubs and soil samples were taken from two depths of 0 to 15 cm and 15 to 30 cm. then calcium, potassium, sodium, phosphorus and nitrogen were measured for vegetation samples based on life form and soil samples. the amount of macro elements in soil and vegetation in different elevation classes were compared with each other using oneway analysis of variance test. the results showed that the concentration of soil macro elements in different elevation classes has significant difference. maximum nitrogen, phosphorus, potassium, sodium and calcium were at the elevations of 33003000 m (0.47%), 15001200 m (87.8 ppm), 33003000 m (57.6 ppm), 33003000 m (69.8 ppm) and 33003000 m (16.53 meq/l). also, the macro elements of vegetation were significantly different in different elevation classes. maximum nitrogen was in the shrubs at 24002100 m (3.06%), phosphorus in forbs at 33003000 m (548.2 ppm), potassium in forbs at 900600 m (400.3 ppm), sodium in shrubs at 300300 m (58.4 ppm) and calcium in forbs at 0300 m (261.7 ppm). it seems that the amount of nutrients in vegetation changes by changing amount of these elements in the soil through elevation. the results show that the soil macro elements affect the amount of minerals of plants. due to the fact that balance in the amount of minerals in plants is very important in animal nutrition, knowledge of the amount of these elements in soil and plants will be effective in providing animals with a proper diet and increasing the quantity and quality of livestock products.