پراکندگی جغرافیایی بالقوه گونه جاشیر (prangos ferulacea (l.) lindl.) تحت سناریوهای تغییر اقلیم در استان چهارمحال و بختیاری

جاشیر گیاهی چندساله است که علاوه بر ارزش علوفه ای و دارویی می تواند به کنترل فرسایش خاک نیز کمک کند. اطلاعات کمی در مورد تاثیر تغییرات اقلیمی بر جنس prangos به ویژه p. ferulacea وجود دارد. در این مطالعه، به منظور پیش‌بینی اثر تغییر اقلیم آینده بر پراکندگی جغرافیایی بالقوه جاشیر از رویکرد مدل‌سازی اجماعی با تلفیق پنج مدل پراکندگی گونه‌ای استفاده شد. نقاط حضور جاشیر بر اساس بازدیدهای میدانی در استان چهارمحال و بختیاری و طی سال‌های 1398 و 1399 برداشت شدند. پیش‌بینی آینده بر اساس سه سناریوی ssp126، ssp370، ssp585 و مدل گردش عمومی gfdl-esm4 انجام شد. به این منظور، تعداد 48 داده حضور گونه همراه با 11 متغیر محیطی شامل متغیرهای زیست اقلیمی، فیزیوگرافی و پوشش/کاربری سرزمین در مدل‌سازی مورد استفاده قرار گرفتند. یافته‌ها نشان داد که حدود 30.88 درصد از محدوده مورد مطالعه در وضعیت اقلیمی امروزی به عنوان رویشگاه‌های مطلوب گونه جاشیر شناسایی شد. موثرترین متغیرها در مطلوبیت رویشگاه گونه مورد مطالعه، به ترتیب مجموع بارندگی پربارش ترین ماه، میانگین دامنه دمای روزانه و تغییرات فصلی بارندگی بودند. یافته‌ها نشان داد که 23.98 تا 32.40 درصد از رویشگاه‌های مطلوب جاشیر تا سال 2070 به واسطه تغییر اقلیم نامناسب خواهد شد. در مقابل، 9.3 تا 20.3 درصد از رویشگاه‌های نامناسب به علت تغییر اقلیم مناسب خواهد شد. همچنین، نتایج نشان دهنده عملکرد عالی مدل اجماعی بود (auc= 0.97 و tss= 0.83). نتایج مطالعه حاضر می تواند اطلاعات ارزشمندی برای سیاست گذاران و برنامه ریزان به منظور انطباق و حفاظت از گونه جاشیر در برابر تغییرات اقلیمی آینده فراهم نماید.  

potential geographic distribution of prangos ferulacea (l.) lindl. in chaharmahal va bakhtiari province under climate change scenarios

prangos ferulacea (l.) lindl is a perennial plant that besides fodder and medicinal values the plant can help to control soil erosion. there is little knowledge about the effect of climate change on the prangos genus especially p. ferulacea. in this study, we used ensemble modeling based on five species distribution models to predict the potential effects of climate change on the future geography distribution of prangos ferulace. the presence of p. ferulacea points was recorded from our field surveys (during the years 2019 and 2020) in chaharmahalvabakhtiari province as a part of central zagros, iran. the future projections were made for the year 2070 with three ssp126, ssp370, and ssp585 scenarios and general circulation model gfdlesm4. to do this, species occurrence data (48 points), along with 11 environmental variables including bioclimatic, physiographic and land cover/land use variables were used. our findings show that the estimated suitable habitats of the species covers about 30.88% of the study area for the p. ferulacea. the precipitation of the wettest month, mean diurnal range and precipitation seasonality had the greatest effects on the species’ distribution in the study area. the decline of suitable habitats will be 23.98% to 32.4% by 2070. in contrast, 9.3% to 20.3% of currently unsuitable habitats can become suitable with climate changes. also, the results showed excellent performance of the ensemble model (auc= 0.97, tss= 0.83). the results of the present study can provide valuable information for policymakers and planners to adapt and conserve this species against future climate change.