الگوی توزیع و تنوع گیاهی در امتداد گرادیان ارتفاعی (مطالعه موردی: مراتع مغان-سبلان، اردبیل)

مطالعه جوامع گیاهی بهترین راه برای شناخت ساختار و توزیع پوشش گیاهی و همچنین تعامل های مختلف بین گیاهان در یک اکوسیستم است. عامل ارتفاع نقش مهمی در شکل گیری توزیع گیاهان دارند که درنهایت منجر به شکل گیری مناطق مختلف فیتوگرافی می شود. مطالعه حاضر به منظور بررسی تغییرات ترکیب گیاهی و شاخص های تنوع در طول گرادیان ارتفاعی 100 تا 3300 متر از سطح دریا انجام شد. در هر سایت، سه ترانسکتو در هر ترانسکت 10 پلات یک مترمربعی برداشت شد. در هر پلات ویژگی های ترکیب و تراکم گونه ای، درصد تاج پوشش هر یک از گونه ها ثبت شد. سپس به منظور بررسی رابطه ارتفاع با شاخص های پوشش گیاهی در طبقات مختلف ارتفاعی از آزمون تجزیه واریانس و از آزمون دانکن برای مقایسه میانگین ها و گروه بندیآن ها استفاده شد. مدل هایرگرسیون برای ارزیابی روابط ارتفاع با شاخص های پوشش گیاهی ترسیم شد. نتایج نشان داد خانواده asteraceae، poaceae و fabaceae دارای بیش ترین غنای گونه ای در سطح منطقه موردمطالعه بودند. درمجموع 387 گونه متعلق به 200 جنس و 44 خانواده در منطقه شناسایی شد. بیش ترین تعداد گونه (172 گونه) در ارتفاع 1500-1200 متر و کم ترین تعداد گونه (29 گونه) در محدوده ارتفاعی 3300-3000 متر مشاهده شد. تعداد گونه تا ارتفاع 1500 متری با افزایش ارتفاع، افزایشیافت؛ اما در ارتفاعات بالاتر از 1500 متری تعداد گونه کاهش یافت. تنوع و غنای گونه ای با افزایش ارتفاع افزایش و سپس روند کاهشی نشان داد در حالیکه درصد تاج پوشش روند معکوسی نشان داد. گیاهان کلاس i و ii با افزایش ارتفاع در ابتدا کاهش و سپس افزایش نشان دادند در حالیکه گیاهان کلاس iii روند معکوسی نشان دادند. افزایش تنوع و غنا در محدوده ارتفاع میانی در منطقه موردمطالعه بیش تردرنتیجه تخریب مراتع و درنتیجه مدیریت نامناسب و فقیر بودن مراتع است.

Patterns of distribution and plant diversity in along elevational gradient (Case study: MoghanSabalan rangelands)

The study of plant communities is the best way to learn about vegetation structure and distribution as well as various interactions among the plants in an ecosystem. Elevation factor plays a vital role in plant distribution that ultimately leads to specific phytogeographic regions. This study evaluated the changes in species composition, density, frequency, canopy cover and palatability of species along the elevational gradient in the sampling plots, which were conducted from 100 to 3300 meters above sea level. In each site, three 100 m transects and along each transect, 10 plots of one m² were sampled. In each plot the parameters of species composition and density, the canopy cover of each species were recorded. Oneway analysis of variance and Duncan test were used to examine elevation with various lifeform spectra and grouping. Regression analyses were employed to explore the interrelationship of elevation with plant index. A total of 387 species belonging to 200 genera and 44 families were recorded from the study area. Results showed that Asteraceae family is by far the most speciesrich family, followed by Poaceae and Fabaceae. The number of species was highest (168 species) at the elevation of 12001500 m and lowest (29 species) at 30003300 m. The number of plant varieties was increased with the increment of elevation up to 1500 m, whereas, the frequency of plant varieties decreased in high elevation areas (<1500m). The diversity and species richness increased with increasing elevation and then declined while canopy cover showed a reverse trend. The species class I and II declined as the elevation increased and then increased while class III species showed a reverse trend. The maximum species diversity at the middle elevation of disturbance is the result of inappropriate management and poor rangelands.